سرانجام تولید ریل در ذوب آهن اصفهان

گزارش «چیلان» از توليد ريل در ذوب آهن اصفهانسرانجام تولید ریل در ذوب آهن اصفهان

از زماني كه صداي سوت قطار براي اولين بار در ايران به صدا درآمد و حمل و نقل ريلي آغاز شد بيش از يك قرن مي گذرد اما خود كفايي در اين صنعت، هنوز با چالش هايي مواجه است كه توليد ريل، يكي از مهمترين آنهاست. کارشناسان حمل و نقل ریلی اعتقاد دارند که پیمانکاران ایرانی مي توانند سالانه تا 1000کیلومتر خط‌آهن احداث کنند اما در کنار مشکلات مالی، این کمبود ریل است که دست و پای پیمانکاران را برای تحقق این هدف بسته است که با توليد ريل در ذوب آهن اصفهان علاوه بر تامین ریل مورد نیاز کشور از واردات سالانه دست كم 100 هزار تن ريل نیز جلوگيري می شود.

گام های اولیه ذوب آهن اصفهان برای تولید ریل

به گزارش « چیلان »، اولین گام مهم برای حل مشکل مذکور در ایران، توسط ذوب آهن اصفهان برداشته شد و این شرکت در دهه گذشته توانست این محصول استراتژیک را تولید کند که به دلیل عدم برخورداری از استانداردهای مورد نیاز برای قطارهای پرسرعت، ‌با استقبال مواجه نشد. در واقع محصول ذوب آهن، ریل U33 بود در حالی که راه آهن جمهوری اسلامی نیاز به ریل UIC60 داشت. همین امر موجب شد ذوب آهن مجموعه اقداماتی را برای تولید ریل مطابق استاندردهای جهانی آغاز کند و حتی در سال ۸۶ مسئولان راه‌آهن و این شرکت فولادی یک موافقتنامه برای تولید ریل امضا کردند ولی این طرح به دلایل مختلف که مهمترین آن میل به واردات ریل بود، عقیم ماند.

مهمترین گام برای تولید ریل مطابق استانداردهای معتبر بین‌المللی توسط ذوب آهن اصفهان در تیرماه سال ۹۳ و در حضور سه وزیر برداشته شد. در روز ۵ تیرماه سال گذشته با حضور وزیر صنعت، ‌معدن و تجارت، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزیر راه وشهرسازی، طی آیین ویژه ای، تفاهم نامه تولید ریل بین ذوب آهن اصفهان و راه آهن جمهوری اسلامی ایران به امضاء رسید.

گذری بر تولید ریل در جهان و پیشتازی چین!

۱۷ کشور در دنیا ریل تولید می کنند که با راه اندازی پروژه ریل ذوب آهن، ایران نیز به عنوان هجدهمین کشور به این جمع اضافه می شود. بیشترین حجم تولید ریل در دنیا متعلق به کشور چین با حدود ۵۵۰هزار تن ریل در سال است. کشورهایی مانند ژاپن، آمریکا، اتریش، فرانسه، لهستان، ایتالیا، چین و… از جمله تولید کنندگان ریل در دنیا محسوب می شوند.

چین بزرگترین تولید کننده فولاد دنیا است. اگر یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تن فولاد دنیا را در نظر بگیریم، حدود نصف آن در چین تولید می شود. این کشور به طور کلی در زمینه تولید محصولات فولادی پیشرفت داشته و جزو گروه های اول است که ریل نیز از جمله آنهاست. کشور چین به علت اینکه یک کشور بسیار وسیع است در توسعه خطوط ریلی و مترو توسعه خوبی داشته است.

استاندارد تولید ریل در جهان و ایران

هم اکنون معتبرترین استانداردهای تولید ریل، استاندارد DIN EN 13674-1 و فیش UIC 860 می‌باشند. استاندارد اروپایی DIN EN 13674-1 برای تولید و تحویل ریل های راه آهن با وزن بیش از ۴۶ کیلوگرم در هر متر و توسط کمیته استانداردهای آهن و فولاد تدوین شده است. فیش UIC 860 نیز عنوان سندی است که اتحادیه بین المللی راه آهن ها (UIC) جهت تبیین شرایط فنی تولید ریل های راه آهن با وزن بیشتر از ۳۵ کیلوگرم در هر متر منتشر می‌نماید. ریل ذوب آهن تحت بالاترین استاندارد جهانی ( EN13674 نسخه ۲۰۱۱ اروپا ) تولید می شود. در این راستا در خط تولید ریل ذوب آهن دستگاه های مدرنی برای انواع تست های غیر مخرب آلتراسونیک، ادی کارنت و لیزر نصب گردیده است.

درخواست راه آهن جمهوری اسلامی ایران برای ریل ابعاد ۱۲ و ۲۴ متر بوده و ریل مترو نیز ۱۸ متر است. ذوب آهن توان تولید فراتر از آن را دارد و ریل را به صورت کاملا یک تکه تا طول ۳۶ متر تولید می کند.

میزان مصرف و واردات ریل در خطوط ریلی ایران

به طور کلی، مصرف ریل در هر سال، برپایه میزان بازسازی خطوط و احداث خطوط جدید می باشد. متداول ترین ریل های مورد استفاده در خطوط راه آهن پروفیل های UIC54 و UIC60 می باشند. با توجه به اینکه هر متر ریل UIC60حدود ۶۰ کیلوگرم وزن دارد. راه آهن برای هر کیلومتر ریل گذاری، نیاز به حدود ۱۲۰ تن ریل دارد. ریل مورد نیاز، عمدتاً از کشورهای روسیه، چین، هند و شرکت های آلمانی و اتریشی Thyssenkrupp و Voestalpine وارد شده است.

نگاهی به آمار واردات در سال های گذشته و نیز روند توسعه خطوط ریلی طی سال های اخیر، نشان می دهد که میزان احداث خطوط جدید ریلی به طور میانگین حدود۲۵۰ کیلومتر در سال و میزان بازسازی خطوط حدود ۱۵۰ کیلومتر در سال (در مجموع ۴۰۰ کیلومتر در سال) بوده است. برای دستیابی به اهداف چشم انداز بیست ساله سرعت بازسازی و احداث باید بیش از چهار برابر شود که عملکرد گذشته، آن را دور از دسترس می نمایاند. اما در صورت برنامه ریزی مناسب تر، پیش بینی افزایش دو برابری یعنی ۸۰۰ کیلومتر در سال واقع گرایانه تر خواهد بود.

بر این پایه با توجه به میانگین قیمت ریل (بین ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ دلار بر تن)، پیش بینی می شود که ایجاد خط تولید ریل در ذوب آهن اصفهان سالانه از واردات دست کم ۱۰۰ هزار تن ریل و خروج ۱۰۰ میلیون دلار (معادل ۳۰۰ میلیارد تومان) ارز از کشور جلوگیری نماید.

ایمنی و شرایط زیست محیطی تولید ریل

شرایط فنی تولید ریل در ذوب آهن به گونه ای است که به هیچ عنوان ایجاد آلایندگی نمی کند. تجهیز کوره در نورد ۶۵۰ برای تولید این محصولات مورد توجه است که سوخت و ساز آن با ترکیب گاز طبیعی، کک و هوا است و با احتراق آنها شمش گرم می شود. نسبت به گذشته هیچ تغییراتی بر روی کوره انجام نمی شود، تجهیزاتی که اضافه می شود صرفاً سه قفسه جدید، سیستم ها و تجهیزات کنترل ریل است. در این کارگاه سیستم های غبار گیر نیز اضافه شده است که بهبود شرایط زیست محیطی را نیز در بر دارد.

علاوه بر آن تولید ریل موجب توسعه حمل و نقل ریلی می شود که به عنوان حمل و نقل سبز در دنیا شناخته شده است و مصرف سوخت در این بخش حدود یک هفتم حمل و نقل جاده ای است. در واقع حمل و نقل ریلی، برابر با هر تن باری که حمل می کند، از آلودگی می کاهد و حدود پنجاه برابر از جاده ایمن تر است.

تولید ریل در ذوب آهن اصفهان خوشبختانه در شرایطی صورت می گیرد که دولت یازدهم نیز بر توسعه حمل و نقل ریلی تأکید ویژه دارد و موضوع مهمتر،‌ تأکید بر توسعه حمل و نقل ریلی در سیاست های کلی برنامه‌ی ششم توسعه است.

فرآیند تولید فولاد ریل در ذوب آهن اصفهان

ذوب آهن اصفهـان با استفـاده از امکانات موجود در بخش فولادسـازی و تأمیـن و بهـره‌برداری از تجهیزات جدید، به فناوری تولید فولاد ریل دست یافته و موفق به تولید این فولاد منطبق با الزامات استانداردهای تولید ریل گردیده است.

فولاد ریل به سبب نوع و موقعیت مصرف، شرایط خوردگی و سایش، و انواع تنشهای دینامیکی وارده، جزء فولادهای کیفی محسوب شده و نیازمند فرآیند تولید دقیق و عملیات متالورژی ثانویه می‌باشد. تولید فولاد ریل با اجرای پروژه های بهسازی، نوسازی و مدرنیزاسیون تجهیزات و نیز بهبود فرآیندهای تولید میسر گردیده است. از جمله این اقدامات می توان به انجام بهبود شرایط تولید چدن مذاب در کوره بلند، احداث واحد گوگرد زدایی، بهسازی و نوسازی سیستم های گاززدایی در خلاء (V.D) و کوره پاتیلی(L.F) ، تأمین دستگاه‌ های اندازه گیری میزان هیدروژن در مذاب و ایجاد شرایط نوین فناوری تولید فولاد اشاره کرد. همچنین علاوه بر امکان تولید شمش ریل در ایستگاه های ریخته گری فعلی، ایستگاه جدید ریخته‌گری مداوم با استفاده از آخرین تجهیزات و تکنولوژی های روز دنیا در حال راه اندازی می باشد.

این تجهیـزات به مرور و همـزمان با تکمیـل طراحـی و اجرای فونداسیون ها در حال نصب است. پیشرفت پروژه در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد بوده و مطابق برنامه ریزی های انجام شده در اواخر سال جاری، ریل ملی مطابق با استانداردهای بین‌المللی تولید خواهد شد.

بازرسی‌ها و آزمون ها

ذوب‌آهن اصفهان نسبت به تأمین تجهیزات مورد نیاز و فراهم‌آوری دانش فنی لازم جهت انجام بازرسی ها و آزمون ها اقدام نموده است. بازرسی ها و آزمون ها در دو بخش کنترل فرآیند تولید و کنترل انطباق مشخصات فنی محصول ریل تولید شده با استاندارد مرتبط انجام می پذیرد.