ایران در فرصت طلایی پس از توافق

این یادداشت با فرض انجام توافق میان ایران و آمریکا نوشته شده و هدف آن جلب توجه مسئولین و ذینفعان به چگونگی بهره مندی حداکثری از آن در حوزه جذب سرمایه گذاری خارجی میباشد.

سید علیرضا موسوی، کارشناس اقتصادی

به صورت عادی برای نتیجه مذاکرات میان ایران و آمریکا دو سناریو پیش بینی میشود اول توافق و رفع تحریم ها، دوم شکست مذاکرات و تشدید تحریم ها.

پس از توافق :

تیتر بزرگ رسانه های کشور: “توافق شد”، “ایران و آمریکا توافق کردند”، “اروپا نیز به دنبال آمریکا توافق کرد”، “تحریم ها برداشته شد”، “همکاری بعد از چهل و هفت سال جدایی”، “سیل سرمایه گذاران در راه ایران” و …

اکنون که پس از چهل و هفت سال دشمنی و تقدیم هزاران شهید و صرف هزاران میلیارد تومان هزینه، تامین منافع ملی کشور در توافق با آمریکا قرار گرفت و با تدبیر نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و رهبری حکیم آن با همت تیم مذاکره کننده و ارکان تصمیم گیر به این مهم دست یافته ایم، ضرورت دارد در کوتاهترین زمان و بهترین شکل ممکن آثار رفع تحریم ها در حوزه های گوناگون بویژه اقتصاد و توسعه کشور و متعاقباً معیشت مردم نمایان گردد.

در همین راستا سوالات زیر و پاسخ های آنها میبایست مورد توجه قرار گیرند.

آیا سفارت خانه های ایران در خارج از کشور آمادگی مراجعه متقاضیان سرمایه گذاری را دارند؟
شرایط اعطای ویزا و مدت آن چگونه است؟
آیا آمایش سرزمین و فرصت های سرمایه گذاری در کشور به روز رسانی شده اند؟
سهم بخشهای تخصصی از میزان جذب سرمایه با توجه به سهم آنها از رشد اقتصادی و همچنین توجه به زیرساخت ها و پیش نیازها تعیین شده اند؟
مطالبات مردم نظیر تقویت ارزش پول ملی، نمایان شدن آثار توافق و سرمایه گذاری های خارجی در معیشت و … چگونه مدیریت خواهد شد؟
آیا مطالعات فنی و اقتصادی به روز و مورد قبول بانک در حوزه های گوناگون تهیه شده است؟
سرمایه گذاران خارجی در حوزه های گوناگون باید به کدام سازمانهای تخصصی مراجعه کنند؟
آیا وزارتخانه ها و استانداری ها بخش پذیرش و راهنمای سرمایه گذاری خارجی را دارند؟
آیا تارنماهای تخصصی و ملی ما بخش انگلیسی به روز و دقیق دارند؟
آیا مقررات مرتبط به سرمایه گذاری خارجی به زبان های دیگر در دسترس متقاضیان قرار دارد؟
آیا علاوه بر فرصت های سرمایه گذاری جاری، آمادگی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، انرژی‌های پاک یا بلاک‌چین وجود دارد؟
شرایط سرمایه گذاری و مقررات و مشوق های مرتبط در مقایسه با سایر کشورها به روز رسانی شده است؟
فرودگاه های بین المللی کشور برای پذیرش مسافران و سرمایه گذاران و تبدیل ارز ها و خدمات ترانسفر و … آمادگی دارند؟
تهیه ملزومات اولیه نظیر سیم کارت و اینترنت و … برای سرمایه گذاران چگونه است؟
آیا هتل ها و مراکز اقامتی و خدمات شهری در مکان های جذاب برای سرمایه گذاری آمادگی دارند؟
شرایط فعالیت خارجی ها در بورس ایران چه از منظر سهام داری و چه از منظر جذب مشارکت مردم در طرحهای آتی آنها چگونه است؟
ثبت شرکت، افتتاح حساب و … تعیین تکلیف شده است؟
برای جذب فاینانس، ضمانت نامه های مرتبط، نقش بانک مرکزی، شورای اقتصاد و … آمادگی لازم ایجاد شده است؟
آیا بانک ها برای اتصال به درگاه های بین المللی نظیر سویفت و ارائه خدمات آمادگی دارند؟
آیا متخصصین لازم برای انجام مذاکرات در روشهای مختلف قراردادی نظیر EPC، EPCF، BOT، BOO
و …در سازمان ها و شرکتها حضور دارند؟
در قراردادهای بین المللی چه تدبیری برای جلوگیری از بروز مشکلاتی نظیر قرارداد کرسنت اندیشیده شده است؟
آیا در جذب سرمایه گذار خارجی نقش محیط زیست، منابع طبیعی، حریم راه، حریم رود، حریم روستا، تداخل با سازمان انرژی اتمی و … مانند سرمایه گذاری های داخلی است؟
تعارض احتمالی سرمایه گذاری های جدید خارجی با فعالیت های موجود در کشور به چه روشی بررسی و تصمیم گیری خواهد شد؟
تعارض احتمالی میان منافع ملی و منافع منطقه ای در جذب سرمایه و محل تعریف پروژه ها چگونه حل خواهد شد؟
نقش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در این موضوعات چیست؟
برای سرمایه گذاری ایرانیان خارج از کشور چه تمهیدات ویژه ای تدارک دیده شده است؟
نرخ سود بانکی و تسهیلات داخلی چگونه خواهد شد؟
با ناترازی ها در بخش برق و گاز و آب برای سرمایه گذاری های خارجی چگونه رفتار خواهد شد؟
آیا سرمایه گذاران خارجی در راستای منافع ملی نیاز به دسته بندی بر اساس ملیت و یا حجم سرمایه گذاری دارند؟
آیا پاسخ به متقاضیان در حوزه هایی که نیاز به رعایت تشریفات قانونی مناقصه و یا مزایده وجود دارد، “نه” خواهد بود؟
قوانین و بخشنامه هایی که از نظر دستگاه های نظارتی میبایست رعایت شوند، برای این موضوع
به روز رسانی شده اند؟
کپی رایت در حوزه نرم افزار و … چگونه خواهد شد؟
تعیین تکلیف املاک و دارایی ها و سهام احتمالی شرکتهایی که پیش از تحریم در ایران فعال بوده اند، چگونه خواهد بود؟
اصولا فرمانده عملیاتی استفاده حداکثری از رفع تحریم ها و حضور سرمایه گذاران در ایران کجاست؟

با بررسی سوالات فوق و سوالات احتمالی دیگر و پاسخ آنها، اقدامات ذیل ضروری به نظر میرسد:

اول، تعیین فرمانده واحد و هماهنگی بین نهادی در سطح ریاست جمهوری با اختیارات ویژه و تشکیل “ستاد عملیاتی جذب سرمایه گذاری خارجی” به منظور تصمیم گیری و رفع تعارضات و مشکلات احتمالی و نظارت بر عملکرد دستگاهها

دوم، آماده سازی زیرساخت های اولیه حداکثر ظرف مدت سه ماه شامل ایجاد مراکز یکپارچه سرمایه گذاری خارجی در سطح سفارت ها، وزارتخانه ها و استانداری ها و ارائه شرایط سرمایه گذاری و معرفی فرصت های
سرمایه گذاری

سوم، به روز رسانی قوانین و مقررات مرتبط با هدف شفاف سازی و کاهش بوروکراسی با توجه به رقبای منطقه ای و همچنین توجه مزیت های عمومی و نسبی کشور

چهارم، پاسخگویی به افکار عمومی و مطالبات مردمی با ارائه گزارشات مستمر دوره ای

نتیجه اینکه :

آمادگی عملیاتی برای پذیرش سرمایه گذاری خارجی نیاز به هماهنگی و اقدامات فراوانی دارد که میبایست به موقع انجام شوند تا دچار مسئله غافلگیری و فرصت سوزی نشویم و موفقیت توافق نه در عمان و سایر کشورها، که در میدان عمل اقتصاد ایران تعیین میشود.

هشدار نهایی :

اگر مسئولان به این پرسش ها و الزامات عملیاتی پاسخ فوری و عینی ندهند، در این صورت:

بوروکراسی پیچیده و طولانی می‌تواند باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و انتقال فرصت‌ها به کشورهای همسایه شود.

عدم آمادگی برای بهره‌برداری از توافق می‌تواند به کاهش اعتماد عمومی و تشدید شکاف بین دولت و ملت منجر شود، که در نهایت توجه را از توسعه اقتصادی به مسائل حاشیه‌ای سوق خواهد داد.

عدم تحقق دستاوردهای ملموس از توافق ممکن است هزینه‌های سیاسی و اجتماعی را افزایش دهد و فرصت‌های موجود را به تهدید تبدیل کند.

در پایان توجه خواننده را به حکمتی از امیرالمومنین علی (ع) جلب مینماید.

الفُرصَهُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ ، فانتَهِزُوا فُرَصَ الخَیرِ ( نهج البلاغه : حکمت ۲۱ )

فرصت، چون ابر مى گذرد. پس، فرصتهاى کار خوب را غنیمت شمرید.