صادرات در صنعت فولاد ایران یک موضوع حیاتی و اساسی است که اهمیت آن بر همگان مبرهن می باشد. اهمیت این موضوع علاوه بر تأثیر آن بر شاخصهای اقتصادی، توسط برنامه ­های توسعه صنعت فولاد در ایران در افق زمانی 1404 بیش از پیش مشخص می­گردد به طوریکه بخش اعظمی از توسعه­ های آینده با هدف و رویکرد صادرات به بازارهای جهانی انجام می­ شود. این موضوع در وهله اول و به طور ظاهری فاقد هر گونه مشکل می­باشد زیرا انجام توسعه و افزایش ظرفیت در راستای صادرات به کشورهای دیگر می­ تواند نوید بخش علایم اقتصادی مثبت برای هر بنگاه یا کشوری­ باشد لیکن انجام صادرات و توان آن و ایجاد بازار برای محصولات صادراتی الزامات متنوعی را می­ طلبد.

در ایران برخی شرکت های تولیدکننده فولاد از جمله فولاد مبارکه از ابتدای بهره­ برداری با رویکرد حضور در بازارهای صادراتی و فروش درصدی از تولیدات خود به بازارهای جهانی نقش خود را پر رنگ و منافع زیادی از جمله افزایش پنج برابری ظرفیت از ابتدای بهره­ برداری در قالب قراردادهای توسعه با تضمین صادرات، افزایش سطح تکنولوژی تولید، تقویت برند خود در بازارهای جهانی و ... را برای خود به ارمغان آورده­ اند.

برخی شرکت ها نیز به دنبال نوسانات زیاد در سطح بازار فولاد داخلی و بین­ المللی به فکر حضور خود در بازارهای جهانی فرو رفته و سعی در تثبیت و افزایش حضور خود طی سالیان اخیر داشته­ اند. برخیاز شرکتها خصوصاً شرکت های در مقیاس کوچک­تر نه تنها حضور مداوم و مناسبی در بازارهای جهانی ندارند بلکه دارای استراتژی یا برنامه­ ای برای این حضور در آینده نیز نمی باشند.

مهمترین مشخصه صنعت فولاد در مقیاس جهانی در حال حاضر مازاد ظرفیت یا وجود ظرفیت­ های بلااستفاده در کشورهای مختلف می­ باشد. این مشخصه سطح بالای رقابت در بازارهای جهانی برای عرضه محصولات و لزوم داشتن استراتژی و برنامه توسط صادرکنندگان را مشخص می­ سازد. به طور قطع مهمترین الزام شرکت ها برای حضور در بازارهای جهانی کاهش قیمت تمام شده در راستای افزایش رقابت­ پذیری خود می­ باشد. این موضوع توسط سایر کشورهای فعال در صنعت فولاد دنیا از جمله چین ، هند و ... در حال بررسی و بهبود می­ باشد. بنابراین عدم تمرکز بر آن منجر به کاهش سطح رقابت­ پذیری برای شرکت های فولادی ایران در سال های آینده خواهد شد. از جمله دیگر الزامات صادرات حضور مداوم در بازارهای جهانی توام با برنامه مشخص و همراه با آمیخته بازاریابی متناسب برای هر بازار می­ باشد و نداشتن برنامه یا قطع دوره­ ای صادرات خریداران را نامطمئن و دچار تشکیک نموده و آن صادر کننده را به عنوان یک تأمین کننده ناپایدار در بازار تلقی می­ نماید. موارد دیگری از جمله انتخاب کانال های توزیع مناسب، کیفیت مناسب، تبلیغات و در مجموع داشتن چابکی و انعطاف­ پذیری در پاسخگویی به نیازهای مشتریان و برآوردن نیازمندی های متغیر آنها از جمله الزامات صادرات می­ باشد.

در این خصوص نقش سیاست گذاران از جمله مجلس و دولت در تعریف بسترهای مناسب و کمک به صادرکنندگان در ایجاد رویه­ های مناسب در فرآیند انجام صادرات نیز می­تواند موثر و راه­گشا بوده و به صادرکنندگان در تحقق اهداف تعریف شده یاری رسانده و در سطح کلان برای رسیدن به شاخص­ های اقتصادی در سطح کشور کمک نموده و موانع پیش­روی صادرکنندگان را برطرف نماید. از جمله این موارد می توان به عوامل زیر اشاره نمود:

• تعیین و تثبیت سیاست های ارزی کشور و آزادسازی نرخ ارز به صادرکنندگان در رقابت­ پذیری با رقبای خود در بازارهای جهانی کمک می نماید.
• تشویق موثر و عملیاتی بنگاه­ ها به صادرات و ایجاد مشوق­ های صادراتی از جمله جوایز صادراتی و حذف محدودیت ­های صادراتی از طرف دولت می ­تواند در این زمینه راهگشا باشد.
• نظارت دولت و مجلس بر کلیه دستگاه ها و سیستم­ های دولتی و خصوصی اثرگذار در فرآیند صادرات و جلوگیری از تحمیل هزینه­ های اضافی به صادرکنندگان از جمله هزینه­ های حقوق و عوارض گمرکی، هزینه ­های بندری، هزینه ­های مناطق ویژه و ... که در ماههای اخیر علی­رغم شعارهای حمایتی از صادرکنندگان به طرز بی رویه ­ای افزایش یافته است، نیز از جمله موانع در رقابت ­پذیری صادرکنندگان ایرانی می­ باشد.
• ایجاد زیرساخت­ های لازم در راستای توسعه ­های ظرفیت صنعت فولاد کشور از جمله دیگر الزامات و موانع پیش روی صادرکنندگان می ­باشد که در این راستا زیرساخت­ های حمل و نقل جاده ای و ریلی و توسعه بنادر و اسکله ­های صادراتی از جمله موارد مورد تأکید است که از مهمترین تهدیدات پیش روی صادرکنندگان ایرانی در راستای استراتژی های توسعه صادرات در سال های آینده نیز همین محدودیت­ های اسکل ه­ای در بنادرایران می باشد که افزایش هزینه ­های صادرکنندگان در اثر معطلی کشتی­ های ورودی به بنادر و نارضایتی صادرکنندگان و مشتریان آنها را در پی خواهد داشت.

به طور خلاصه، صادرات محصولات فولادی در سال های آینده در بازار بسیار رقابتی یک امر اجتناب­ ناپذیر است که در صورت عدم برنامه­ ریزی از پیش تعیین شده جذب سهم بازار و امکان موفقیت در آن میسر نخواهد بود لذا بنگاه ها و شرکت های مختلف تولیدی در این راستا نیاز به برنامه ریزی از پیش تعیین شده و اتخاذ استراتژی های عملیاتی مناسب داشته و نیازمند یک تغییر و نگاه صحیح به بازارهای صادراتی می باشند. در این راستا حمایت­ های دولت و سایر نهادها در راستای تسهیل فرآیندها و کمک به صادرکنندگان نیز از اهمیت شایانی برخوردار است.