خصوصی سازی چیست؟

خصوصی سازی به عنوان یک وسیله برای بهبود عملکرد اقتصادی کشورها، انتقال مالکیت اموال و بنگاه ها از یک سازمان دولتی به یک نهاد خصوصی تلقی می شود و در کشورهای در حال توسعه به طور گسترده مورد حمایت قرار می گیرد. در برخی موارد خصوصی سازی به عدم تمایل دولت ها در ادامه عملیات در یک منطقه باز می گردد و در برخی دیگر خصوصی سازی شرکت های بزرگ در قالب بازسازی فعالیت های تجاری در آنها است که این نوع خصوصی سازی می تواند تاثیر منفی بر قیمت سهام و اتمام پروژه ها و منافع سهامداران داشته باشد.

خصوصی سازی همچنین می تواند از طریق مزایده یا ادغام با یک شرکت دیگر هم رخ دهد.

باید توجه داشت که اقتصادها به دو بخش خصوصی و عمومی تقسیم می شوند. بخش عمومی در زمینه شرکت داری و صنعت فعال بوده و توسط سازمان های دولتی مختلف نظارت و اداره می شود و بخش خصوصی تمامی عملیات تجاری را بر عهده دارد و به طور مستقیم توسط نهادهای دولتی مدیریت نمی شود.

خصوصی سازی یک بنگاه دولتی شامل انتقال مالکیت فرآیندهای تجاری به یک شرکت خصوصی است.

اکثر شرکت های خصوصی توسط گروه کوچکی از سرمایه گذاران آغاز به کار می کنند. با رشد این شرکت ها امکان حضور آنها در بازار سرمایه جهت تامین مالی از طریق فروش سهام فراهم می شود.

روند خصوصی سازی یک شرکت دولتی عکس فرایندی است که در مورد عرضه سهام شرکت های خصوصی در بورس مطرح شد بدین مفهوم که زمانی که سرمایه گذاران یک شرکت خصوصی تمامی سهام یک شرکت دولتی را خریداری می کنند، شرکت به یک شرکت سهامی عام تبدیل می شود و هنگامی که خرید کامل شود تبادل سهام از آن پس از طریق بازار سرمایه اتفاق خواهد افتاد.

اهداف خصوصی سازی

اهداف خصوصی سازی، کاهش حوزه فعالیت بخش دولت، انتقال مالکیت و کنترل اقتصادی، افزایش کارایی واحدهای اقتصادی، کاهش کسری بودجه و بدهی های ملی، تعدیل یارانه ها و اختلال قیمت ها، تعدیل مقررات، افزایش رقابت، گسترش بازار سرمایه، تامین منابع مصرف کنندگان، توزیع مناسب درآمدها و دستیابی به سرمایه تکنولوژی و منابع خارجی عنوان می شود و اولویت خصوصی سازی در هر دولتی با توجه به اهدافی که از خصوصی سازی انتظار می رود تعریف می شود.

تجربه جهانی خصوصی سازی

خصوصی سازی فرایندی بلند مدت است که باید با سیاست های رقابتی و مقررات دولتی موثر ارتقا یافته و تکمیل شود. تجربه نشان داده خصوصی سازی در کشورهای توسعه یافته بهتر اجرا شده است و اصلاحات ساختاری گسترده ای را شامل شده است و بررسی ها نشان می دهد آلمان موفق ترین کشور در اجرای خصوصی سازی بود. تجربه خصوصی سازی در کشورهای زیادی قابل بررسی است برای مثال در کشورهایی نظیر چک و اسلواکی، مجارستان، رومانی، انگلیس، فرانسه، آلمان، شیلی، مکزیک و مالزی خصوصی سازی به خوبی مطرح و عملکرد مطلوبی داشت.

خصوصی سازی در جهان به سال های پس از جنگ جهانی اول باز می گردد و با شروع دهه های پایانی قرن بیستم روند خصوصی سازی به اوج خود رسید و کشورهای زیادی به این سمت و سو سوق پیدا کردند. بررسی خصوصی سازی در کشورهای مختلف نشان می دهد، در میان کشورهای جهان، فرایند واگذاری سهام شرکت های دولتی در آلمان موفق تر از سایرین بود هر چند که انگلستان را می توان پیش گام در فرایند خصوصی سازی عنوان کرد. این فرایند در راستای مقابله با شرکت های دولتی و انحصارات دولتی است چراکه بحثی با مضمون عدم کارایی شرکت های دولتی مطرح شده بود.