ایالات متحده امریکااز روز جمعه ششم ژوئیه (پانزدهم تیر ماه)با اقدامات غیر منتظره ای نسبت به رویه های جاری و سنواتی در سازمان تجارت جهانی (W.T.O.) مبنی بر عدم وضع تعرفه، تعرفه 25 درصدی به میلیاردها دلار کالا و محصولات چین و اروپا وضع کرده است (جمعاً حدود 200 میلیارد دلار). جمهوری خلق چین و اروپا در واکنش به این سیاست جدید تجاری امریکااعلام نموده اند که آنها نیز بر روی بهای واردات خود از امریکا به همان میزان عوارض گمرکی خواهند کشید و تا به امروز نیز ترامپ به این جنگ و اعلام مواضع چین و اروپا واکنش خاصی نشان نداده است. امریکا بر این باور است که با وضع عوارض بر روی واردات کالاهای ساخت اروپا و چین از تولید و تجارت محصولات ساخت امریکا و صنایع داخلی آن کشور حمایت و پشتیبانی کرده است. همچنین دنبال کردن اهداف انتخاباتی با انجام اقداماتی در جهت بهبود وضعیت کارگران صنایع فولاد و آلومینیوم امریکا، تحت فشار قرار دادن شرکای تجاریش برای گرفتن امتیاز و مذاکرات مجدد و کاهش کسری تجاری امریکا را نیز پیگیر بوده است.

اما در صورتیکه آمریکا تهدید خود در وضع عوارض گمرکی را اجرا کند، دامنه ی این نوسانات علاوه بر چین و اروپا چگونه می تواند بر اقتصاد آهن و فولاد ایران نیز تاثیر گذار باشد؟

پیش بینی می شود که تاثیرات این اقدام بر بازار جهانی بیشتر و بر بازار داخل کشور ما به نسبت کمتر باشد. زیرا اولاً بخش اصلی تولید فولاد در ایران به مصرف داخل می رسد (حدود 8 میلیون تن صادرات از 22 میلیون تن تولید در سال 96) و دوماً اگرچه ایران در میان 15 تولید کننده بزرگ فولاد در جهان قرار دارد، اما در مقایسه با تولید کشورهایی مانند چین، امریکا و ژاپن سهم بازار صادراتی بسیار کمی را به خود اختصاص داده است. در نتیجه تصور آن است که در پی این اقدام بازار جهانی دستخوش تغییراتی شود و ایران نیز – نه به طور مستقیم – بلکه به صورت غیر مستقیم و به میزان کمتری متاثر می گردد.

• جنگ تجاری فولاد و آثار تحریم بر فولاد ایران

با توجه به اینکه چین از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان فولاد به امریکاست، افزایش تعرفه واردات به امریکامنجر به این خواهد شد که ظرفیت هایی از فولاد چین که راه به ایالات متحده نبرده اند به دنبال مقاصد جدیدی برای خود باشند. با توجه به اینکه سیاست دامپینگ چینی ها همواره در به دست آوردن بازارها موفق بوده است، لذااین احتمال نیز وجود دارد که تا زمان کاهش تولید چین، مازاد عرضه آنها روانه سایر  بازارها شده و بازارهای قدیمیرا از وضعیت تعادل و توازن خارج کنند.همچنین با توجه به پایین بودن درصد واردات فولاد و آلومینیوم امریکا نسبت به تولید ناخالص داخلی این کشور، متزلزل شدن اقتصاد جهانی تا حدودی کمرنگ به نظر می رسداما این سیاست امریکا به هر حال بدون پاسخ نمانده و اعمال تعرفه واردات توسط سایر کشورها را به دنبال خواهد داشت وآنچه در نهایت اوضاع را رقم خواهد زد، به میزان زیادی به عکس العمل چین و اتحادیه اروپا در پاسخ به این تصمیم امریکا بستگی دارد. قابل توجه است که در این جنگ تجاری، کشورهای دوست و هم پیمان قدیمی امریکا از جمله ژاپن که بخش اعظم صادراتشان به چین و امریکاست نیز متحمل ضررهایی خواهند شد.پیش بینی شده است شرکت های چند ملیتی واقع در چین و شرکت های نفت و گاز و پتروشیمی امریکا به دلیل نیاز مبرم به انواع لوله های فولادی از نخستین متضررین این تصمیم باشند. هرچند که  لیست تعرفه های اعمالی امریکا طوری انتخاب شده که کمترین ضرر به مصرف کنندگان و خانوارهای امریکایی برسد.

ضمناً در صورت مقابله به مثل چین و اتحادیه اروپا در بالا بردن تعرفه ها، این کشورها بازار امریکا را به عنوان یک مصرف کننده بزرگ از دست می دهند و همچنین با افزایش قیمت کالاهای امریکایی، قیمت برای مصرف کنندگان این کشورها نیز افزایش می یابد. نتیجه این خواهد بود که کشورهای چین و اروپا به تلاش در ارتقای همکاری های بین المللی با سایر کشورها به منظور یافتن بازارهای جدید و جایگزین می پردازند.

 صنایع معدنی و اقتصاد فولاد ایران، هم اکنون دوران نسبتاً شکوفایی را سپری می نماید. قیمت بالای شمش و اسلب در محدوده 2800 تومان، افزایش قیمت در سایر محصولات زنجیره ارزش آهن و فولاد از جمله گندله، آهن اسفنجی و محصولات نوردی (مقاطع تخت و طویل) را در پی داشته است. لذا با بروز موارد مذکور، به دلیل بالا بودن تعرفه واردات فولاد در ایران (تعرفه واردات انواع شمش ۵ درصد، میلگرد شاخه و کلاف، تیرآهن، نبشی و ناودانی ۲۶ درصد، ورق گرم زیر سه میلی‌متر ۱۰ درصد، بالای سه میلی‌متر ۱۵ درصد و ورق سرد ۲۰ درصد و ورق‌های پوششدار ۲۶ درصد است)، جذابیت بازار فولاد ایران برای مازاد عرضه چین کاهش می یابد. اما آزاد شدن مازاد عرضه چین، میتواند تهدیدی برای صادرکنندگان فولاد از جمله فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، فولاد آلیاژی ایران، فولاد خراسان، ذوب آهن ایران و سایر تولیدکنندگانی که پتانسیل صادراتی دارند باشد. در این شرایط فولادسازان ایرانی باید تلاش نمایند با بالا بردن کیفیت و ارتقای بهره وری و با هدف حفظ سهم بازار صادراتی و شرایط رقابتی، کاهش قیمت تمام شده را در اولویت و دستور کار جدی خود قرار دهند تا در جهت حفظ و توسعه بازارهای صادراتی به دستاوردهای مطلوبی نایل آیند.