در ادامه مطلب قبلی نگارنده در مجله چیلان (شماره 80، صفحه 91)، ضمن مرور مجدد آمار تولید فولاد و وضعیت فعلی، به تحلیل وضعیت صنعت فولاد برای فولادسازان القایی می‌پردازیم.

همان طور که گفته شد، ظرفیت تولید فولاد در بخش القایی ها، حدود 7 میلیون تن در سال است که با در نظر گرفتن راندمان متوسط 70 درصد، میزان تولید سالیانه فولاد در این بخش حدود 5 میلیون تن برآورد می گردد که این مقدار در بیش از 90 کارخانه در اقصی نقاط کشور با بیش از 180 دستگاه کوره القایی با متوسط ظرفیت 10 تن و توان کل حدود 750 مگاوات در حال تولید است.

آمار رسمی منتشر شده توسط انجمن فولاد نشان می دهد در 7 ماهه ابتدای سال 14.5 میلیون تن فولاد خام (شمش و اسلب) تولید شده که با ادامه روند فعلی تولید، می توان گفت در سال 1397 حدود 25 میلیون تن فولاد خام در کشور تولید خواهد شد که با در نظر گرفتن تولید فولادسازان القایی، این مقدار بیشتر نیز خواهد بود. این مقدار تولید، شامل افزایش بیش از 20 درصدی تولید بیلت در کشور طی سال جاری و کمتر از 15 درصدی تولید اسلب نسبت به سال 1396 است.

با وجود آن که باید افزایش تولید فولاد را اتفاقی فرخنده در نظر گرفت، با دو اتفاق مهمی که رخ داده است، در مورد وضعیت فعلی باید محتاطانه تر نگریست. براساس آمار منتشر شده از سوی کامودیتی متاسفانه به دلیل رکود ساخت و ساز و عوامل دیگر، مصرف ظاهری فولاد در کشور نسبت به سال های گذشته حدود 20 درصد کاهش یافته و همچنین صادرات فولاد تا اینجا حدود 20 درصد افت داشته است. از این آمار به سادگی می توان نتیجه گرفت که در کشور مازاد فولاد خام داریم و این یک هشدار برای صنعت فولاد کشور است.

در این میان فولادسازان القایی که توانستند در یک بازه زمانی، به خاطر افزایش قیمت ناگهانی الکترود گرافیتی و جذابیت صادرات برای فولادسازان بزرگ، نفس راحتی بکشند، اینک به خاطر افزایش قیمت قراضه و اثر مستقیم آن در بهای تمام شده به خاطر ناخالصی یا پرت قراضه، همچنین افزایش قیمت دلار و به تبع آن افزایش قیمت فروآلیاژها، تحت فشار قیمتی و ریسک ضرردهی قرار دارند.

این که وضعیت فعلی چقدر به طول بیانجامد یا میزان کاهش صادرات فولاد ایران چقدر بیشتر شود مشخص نیست اما چشم انداز روشنی هم وجود ندارد. لذا بدیهی است که به خاطر مازاد عرضه و افزایش هزینه های تولید، وضعیت فولادسازان علی الخصوص فولادسازان القایی در خطر جدی قرار دارد.

راهکارهایی که در این وضعیت می تواند تا حدی از بحران را برای فولادسازان القایی بکاهد، به طور خلاصه عبارتند از:

- توسعه سیستمی داخلی: مهندسی هزینه و فرایندگرایی و تولید اصولی و علمی (در این زمینه انجمن تولیدکنندگان فولاد و آکادمی فولاد می توانند کمک نمایند).

- توسعه عملیاتی داخلی: افزایش راندمان تولید و افزایش مصرف آهن اسفنجی با هدف کاهش هزینه تولید.

- توسعه بیرونی: ادغام افقی (با فولادسازان القایی دیگر به منظور کاهش هزینه ها و افزایش نقدینگی و هم افزایی علمی جهت بهبود راندمان)، ادغام عمودی (با کارخانجات نورد به منظور کاهش ریسک فروش و هزینه های حمل و نقل و یا ادغام با تولیدکنندگان آهن اسفنجی، که کمتر محتمل است، یا تامین کنندگان قراضه)

با وجود آنکه تجربه های درخشانی در زمینه ادغام در ایران نداریم، اما جهت فرهنگ سازی و رعایت اصول حقوقی، انجمن تولیدکنندگان فولاد می تواند در این حوزه خدمات و کمک های خوبی به بخش خصوصی نماید.

بحران ها همیشه در کمین اند. کسانی پیروز و پایدارند که بتوانند تهدیدها را به فرصت تبدیل نمایند. باید دید آیا بخش خصوصی تولید فولاد ایران، مخصوصا فولادسازان القایی با تبدیل تهدیدها به فرصت ها می توانند از بحران های جاری عبور نمایند یا خیر. زمان این را نشان خواهد داد!