به‌عنوان سؤال نخست بفرمایید بومی‌سازی چه اهمیتی دارد؟

مصطفی عطایی ‌پور، معاون خرید:

بومی‌سازی حرکتی دانش‌محور است که در معنای کلی یک استراتژی و در معنای جزئی یک ابزار برای توسعه صنعتی محسوب می‌شود و محدود به شرایط تحریم نیست. بررسی رشد کشورهای نوظهور صنعتی نشان می‌دهد استراتژی توسعه صنعتی این کشورها تماماً بر مبنای بومی‌سازی بوده است.

امروزه کشورهای درحال‌توسعه و نوظهور صنعتی می‌کوشند تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخل کشور، نسبت به تأمین اقلام یدکی و تجهیزات موردنیاز صنایع مادر در کشور خود اقدام کنند. به همین منظور، با استفاده از مزیت‌های نسبی و رقابتی در هر رشته فعالیت، سیاست‌های روشن و اثربخشی در مسیر شناسایی حمایت و توانمندسازی صنایع کوچک‌تر را تدوین و به کار می‌گیرند. علاوه بر این موضوع سرریز دانش ایجادشده در فرایند بومی‌سازی در صنعت می‌تواند موتور محرک توسعه موزون و هماهنگ نیازهای فناورانه کشور گردد.

چرا فولاد مبارکه به حوزه بومی‌سازی ورود کرد؟

امروزه تولید یکی از مهم‌ترین مزیت‌های هر کشور محسوب می‌شود و باتوجه‌به اینکه فولاد مبارکه بزرگ‌ترین فولادساز خاورمیانه و یکی از صنایع مادر و بنیادین نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود، لازم است علاوه انجام رسالت اصلی خود که تولید محصولات تخت است، سیاست‌های کاربردی لازم جهت پرورش صنایع پایین‌دست به‌منظور تأمین پایدار اقلام موردنیاز خود را در زمان مناسب و با کیفیت موردقبول و قیمت اقتصادی جاری کند.

سیاست فولاد مبارکه جهت حمایت و غنای این فرایند بر این ‌اساس است که علاوه بر بومی‌سازی اقلام موردنیاز فولاد، سازندگان در زمینه‌های فعالیت تخصصی خود به درجه‌ای از توانمندی دست یابند که محصولات آن‌ها از نظر کیفیت، بتوانند با نمونه‌های خارجی رقابت کنند، سبد محصولات خود را در زمینه تخصصی مربوطه تکمیل سازند و به مزیت صادرات محصولات خود دست یابند. به‌عنوان‌مثال، در حال حاضر در بسیاری از زمینه‌های فعالیت موردنیاز فولادی نظیر پمپ‌ها و شیرهای سیالاتی، مبدل‌ها، قطعات تخصصی خطوط فولاد و... نیاز کشور به خارج رفع شده و این قابلیت در کشور ایجاد شده که طراحی خطوط جدید بر مبنای محصولات ایرانی صورت پذیرد.

نقش فولاد مبارکه در آغاز و تداوم حرکت بومی‌سازی را تشریح بفرمایید.

علی‌یار عراقی ،مدیر برنامه‌ریزی خرید:

از دیرباز مدیریت ارشد فولاد مبارکه بومی‌سازی را جزو مأموریت‌های اصلی خود و شرکت‌های زیرمجموعه در نظر گرفته است. بر اساس این مأموریت، کارکنان این شرکت از ابتدای راه‌اندازی و شروع به تولید، اقدام به اجرای این سیاست در پهنه کشور عزیزمان کردند. تداوم حرکت بومی‌سازی در صنعت فولاد باعث شد تکنولوژی و دانش فنی طراحی و ساخت اقلام موردنیاز این صنعت در داخل کشور نهادینه شود و مجموعه‌های صنعتی کشور در مسیر طراحی و ساخت تجهیزات موردنیاز این صنعت گام بردارند.

بنا به اذعان همه صاحب‌نظران این عرصه، فولاد مبارکه موتور محرکه و پیشران صنعت فولاد در امر بومی‌سازی است. اولین واحد بومی‌سازی در صنعت فولاد کشور در فولاد مبارکه راه‌اندازی شد و بعد از آن از سوی این شرکت، دانش و تجارب کسب‌شده در این زمینه با بسیاری از شرکت‌های فولادساز و سایر صنایع کشور به اشتراک گذاشته شد؛ تاجایی‌که با ایجاد و توسعه فرایند بومی‌سازی علاوه بر صنعت فولاد کشور، سایر صنایع کشور نیز از برکات این فرایند منتفع شدند. در حال حاضر نیروی جوان و تحصیل‌کرده کشور به برکت فرایند بومی‌سازی به این خودباوری رسیده است که با تکیه ‌بر توان داخلی می‌توان علاوه بر رفع نیازهای موجود، قدم در راه طراحی به‌روزآوری و توسعه صنعت در زمینه‌های مختلف گذاشت.

لطفاً قدری درباره اقدامات فولاد مبارکه در زمینه بومی‌سازی توضیح دهید.

برخی از این اقدامات عبارت‌اند از: انجام حمایت‌هایی نظیر اشتراک دانش طراحی، بهره‌برداری و تعمیرات؛ تسهیلگری برای شرکت‌های دانش‌بنیان در ورود به فهرست تأمین‌کنندگان فولاد مبارکه؛ پرداخت پیش‌پرداخت سفارش‌ها با درصدهای بالاتر از روال موجود در کشور؛ خریدهای تضمینی و بلندمدت؛ اعتماد به شرکت‌های سازنده و دانش‌بنیان داخلی و استقبال از محصولات تولیدی آن‌ها باتوجه‌به وجود ریسک توقف خطوط و عدم‌النفع ناشی از این توقفات و سرمایه‌گذاری مشترک در تولید محصولات شرکت‌ها که این اقدامات پشتیبان و ضامن بقای این حرکت است.

بومی‌سازی چه دستاوردهای صنعتی و اقتصادی برای فولاد مبارکه در برداشته است؟

مهدی شهیدی، رئیس بومی‌سازی مواد، قطعات و تجهیزات:

به‌عنوان‌مثال در سال 1402 تعداد ۱۱۵۰ قطعه و تجهیز پیچیده و با تکنولوژی بالا برای اولین بار در داخل کشور طراحی و ساخته شد که صرفه‌جویی ۱۱.۵ میلیون یورویی را در پی داشت. در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد از نیازهای فولاد مبارکه از داخل کشور تأمین می‌گردد. نکته حائز اهمیت این است که برخی از این تجهیزات شامل تجهیزات اصلی خطوط تولید هستند و فولاد مبارکه را به مسیر تبدیل شدن به تولیدکننده قطعه و تجهیزات اصلی رهنمون ساخته‌اند.

فولاد مبارکه به‌عنوان پایه‌گذار بومی‌سازی در کشور ، چه برنامه‌ای برای تعالی این نهضت تدارک دیده است؟

با عنایت به تأکید و راهبردهای مدیریت ارشد سازمان، در حال حاضر در راستای انجام مأموریت‌های محوله دو هدف را در دست اقدام داریم. در هدف اول قصد داریم که فرایند بومی‌سازی را در سطح همه اقلام موردنیاز در گروه فولاد مبارکه گسترش دهیم و با استفاده از تجمیع نیازهای گروه فولاد مبارکه سهم بیشتری در بومی‌سازی اقلام موردنیاز این صنعت داشته باشیم. هدف بعدی، حرکت در مسیر طراحی و ساخت خطوط تولید فولاد و به عبارت بهتر فولادساز شدن است. یکی از ارکان و زیرساخت‌های این موضوع وجود منابع تأمین باکیفیت و اقتصادی مواد، قطعات و تجهیزات موردنیاز این واحدهاست که در حال حاضر، در کشور به‌طور کامل محقق نشده و نیل به این موضوع را با مشکل مواجه ساخته است.

راه‌حل گذر از این مشکل چیست؟

به نظر می‌رسد تنها راه‌حل از این مشکل ایجاد شرکت‌های صاحب نشان تجاری ایرانی (برند) متناظر با شرکت‌های صاحب نشان تجاری (برند) بین‌المللی است. درصورتی‌که شرکتی اقدام به ساخت و تجاری‌سازی یک گروه محصول کرد و این گروه محصول به نام این شرکت در کشور شناخته شد، جهت پایداری بازار فروش خود مجبور به رقابت در زمینه‌های کیفی، اقتصادی و فناوری با محصولات خارجی است. در کنار این موضوع تجربه اثبات کرده شرکت‌های صاحب نشان باید به فکر صادرات محصولات خود به خارج از کشور باشند و این مهم باعث ارتقای فناوری محصولات شرکت‌ها هم‌زمان با ارتقای این فناوری به فناوری‌های روز دنیاست.

سخن پایانی شما؟

گروه فولاد مبارکه همچنان از شرکت‌های دانش‌بنیان و سازندگان داخلی جهت تحقق زیرساخت توسعه خطوط فولادی کشور حمایت خواهد کرد؛ راهبردی که تاکنون در دست‌یابی به دانش فنی و ساخت بسیاری از اقلام موردنیاز این صنعت کارگشا بوده است. به‌طورقطع نهضت بومی‌سازی در این صنعت کشور تا تحقق کامل اهداف ادامه دارد.