تكنولوژي ها و روش ها همزمان با استفاده، مدام  توسط دست اندركاران تغيير و تكامل مي يابند. با خلق هر تكنولوژي متخصصان امور و استفاده كنندگان سعي مي كنند ضعف ها و نواقص آن را برطرف نموده و كارآيي و بهره وري آن را بالا و بالاتر ببرند. در جهان امروز تا  يك تكنولوژي مراحل تست و آزمايش ها ي متعدد را پشت سر نگذارد (به ويژه در مورد تكنولوژي هاي پيچيده و گران قيمت) خريداري براي آن پيدا نخواهد شد.

خريد يا وارد كردن جديدترين تكنولوژي ها هميشه با مزايا و معايبي همراه است. در ابتداي كار تكنولوژي هاي نوظهور را مي توان با قيمت كمتري وارد كرد و با مهارت و دانش و تخصص حاصل از كاربرد آن مي توان در پروژه هاي بعدي با صاحب تكنولوژي  همكاري داشت و از مزاياي آن بهره مند شد. اما وارد كردن اين نوع تكنولوژي ها در مراحل اوليه ظهور آنها با ريسك هايي نيز همراه است زيرا هنوز در عمل كارآيي و نواقص آنها مشخص نشده است. تكنولوژي هاي مرسوم و متداول كه چندين سال در پروژه های متعدد به كار گرفته شده اند ممكن است گران تر باشند ولي مزايا و معايب آنها كاملا روشن شده است و  به قول معروف امتحان پس داده اند.

يكي از تكنولوژي هاي نوظهور در صنعت فولاد تكنولوژي فاينكس (FINEX) است كه توسط شركت پوسكو كره جنوبي و با همكاري شركت زيمنس در سال هاي اخير ارائه شده است. گويا  بحث هايي  براي وارد كردن اين تكنولوژي در صنعت كشور ما مطرح است که با توجه به اهميت موضوع به اختصار اطلاعاتي از اين تكنولوژي ارائه مي شود.

روند شكل گيري تكنولوژي فاينكس:

تحقيقات در باره تكنولوژي فاينكس از سال 1992 شروع شد.

• در سال 1996 مدل كارخانه ساخته شد.
• درسال 1999 يك كارخانه به صورت پايلوت با ظرفيت 150 تن در روز ساخته شد.
• سپس فاينكس 1 با ظرفيت سالانه 600 هزار تن در سال 2003
• فاينكس 2 با ظرفيت سالانه 1.5 ميليون تن در سال 2007
• فاينكس 3 با ظرفيت سالانه 2 ميليون تن  در سال كه ظاهرا  در سال 2014   تكميل شد.

اين تكنولوژي در سال 2007 با همكاري پوسكو و زيمنس به مرحله تجاري سازي رسيد.

آن طور كه شركت پوسكو اعلام مي دارد تكنولوژي فاينكس با حذف واحد كلوخه سازي  (Sintering) و واحد كك سازي (Cock Oven)  از فرآيند فولاد سازي و با استفاده از زغال سنگ غير كك شو و امكان مصرف نرمه سنگ آهن  يا سنگ آهن ريزدانه وتوان استفاده از سنگ آهن با عيار پایين توانسته است امكان صرفه جويي قابل ملاحظه اي در توليد فولاد نسبت به روش هاي موجود ايجاد كند.

بدين ترتيب  با حذف مراحل فوق هم هزينه سرمايه گذاري كاهش يافته و هم تجهيزات كمتر، فضاي كمتر براي احداث كارخانه و استقرار تجهيزات و آلودگي كمتر زيست محيطي از جمله مزاياي اين تكنولوژي عنوان شده است. اما اين تكنولوژي تا آنجائيكه بنده  بر اساس علايق شخصي پيگيري نموده ام داراي ابهاماتي مي باشد كه متاسفانه عليرغم تماس با مسئولان پوسكو هنوز پاسخ روشن و دقيقي دريافت نشده است.

 اهم سئوالات و  ابهاماتي كه در مورد تكنولوژي فاینکس مطرح است:

• ميزان مصرف انرژي الكتريكي ( بر اساس اطلاعات اوليه مصرف برق در اين روش به شدت بالا است )
• علل به سرانجام نرسيدن ايجاد كارخانه با تكنولوژي فاينكس در ايالت چانگ كوينگ چين (Chongquing )

 لازم به ذكر است كه در سال 2011 تفاهم نامه اي بين شركت پوسكو و شركت آهن و فولاد چونگ كوينگ

(Chongquing Iron and steel co ) به امضاء رسيد. پس از 2 سال مطالعات امكان سنجي به توافق رسيدند كه  بعد از موافقت دولت كره و چين به صورت  مشترك و با سهم 50 درصدی هریک، كارخانه اي در ايالت چونگ كوينگ ايجاد شود كه تاكنون معلق مانده و به اجرا در نيامده است .

• همچنين قرار بود پروژه احداث كارخانه كوچك محصولات تخت يا ميني فلت ميل (Mini Flat Mill) همراه با فاينكس در ايالت اوريسا (Orissa) هند با همكاري پوسكو و هند اجرا شود كه اطلاعات دقيقي از سرانجام اين پروژه در دست نيست.

در پروژه ميني فلت ميل كه قرار بود به همراه تكنولوژي فاينكس در اورسيا هند ايجاد شود، چنين مطرح بود كه فرآيند كار متفاوت از روش سنتي است که در آن اسلب توليدي حاصل از ريخته گري در انبار ذخيره و سپس با گرم كردن مجدد وارد واحد نورد براي توليد محصول نهايي مي شود. در اين روش مذاب پس از ورود به ريخته گري به صورت مداوم و پيوسته وارد واحد نورد شده و تا توليد محصول نهايي ادامه می يابد و بدين طريق در مصرف انرژي و هزنيه هاي عملياتي صرفه جويي  می شودكه لازم است موفقيت يا عدم  موفقيت اين پروژه  نيز مورد بررسي قرار گيرد.

این مطالب در جهت تائيد يا رد تكنولوژي فاینکس نيست بلكه تاكيدي بر ضرورت تحقيق و بررسي دقيق و همه جانبه قبل از هر اقدامي است. غفلتي كه هم اكنون ما از تبعات آن ضرر و زيان بسياري دیده ایم مانند تعريف پروژه ها بدون مطالعات كافي براساس نظرات شخصی و نه بر اساس تحقيقات، ادغام وزارتخانه ها و سازمان ها بدون مطالعه و سپس جداسازي آن ها، انحلال بدون مطالعه شركت هاي ملي صاحب برند مانند انحلال شركت ملي فولاد ايران به عنوان تنها برند بين المللي فولاد در كشور در دولت گذشته يا ايجاد سازمان هايي موازي با آن با ساختار شترگاو پلنگي و با ماموريت هاي تداخلي و موازي  و...كه ضرر و زيان هاي گزاف  اقتصادي و اجتماعي را به صنعت تحميل كرده اند. در همه اين موارد  مي توان گفت يا تحقيق  درستي صورت نگرفته يا تحقيقات و بررسي ها سونگرانه بوده و از اعتبار لازم برخوردار نبوده اند.

نتيجه آنكه هراقدامي بدون بررسي جامع وكامل ره به مقصود نخواهد برد و در مورد تكنولوژي فاينكس نيز بايد گفت رفتن به سوي جديدترين تكنولوژي آري ولي بدون مطالعه و بررسي دقيق هرگز.