به گزارش  چیلان ، در سال ۱۳۹۷ در بخش کنسانتره سازی ۱.۲ میلیون تن، در بخش آهن اسفنجی ۳.۳ میلیون تن و در بخش فولادسازی ۲.۲ میلیون تن ظرفیت ‌های در حال اجرا به بهره ‌برداری رسیدند و بدین ترتیب معادل ظرفیت-های فوق بر ظرفیت حلقه‌های زنجیره ارزش فولاد کشور در سال ۱۳۹۶ افزوده شد.

همچنین در سال ۱۳۹۷ تراز تجاری فولاد مثبت شد. در این سال معادل با ۹/۸ میلیون تن فولاد خام و محصولات فولادی صادر شد، در حالی که واردات رقم ۳/۱ میلیون تن را  ثبت کرد. بدین ترتیب در سال ۱۳۹۷ صادرات بیش از واردات انجام شد و این به مفهوم بالاتر رفتن سهم فولاد در صادرات غیرنفتی کشور است. سال ۱۳۹۸ نیز علی‌رغم شرایط تحریم و تمرکز ویژه آن بر فولاد کشور و رکود داخلی، زنجیره فولاد هم در ظرفیت سازی و هم در تولید ارقام مثبتی را به خود اختصاص داد. صادرات نیز مانند سال ۱۳۹۷ رشد نمود و تنها در بخش مصرف داخلی به دلیل رکود حاکم بر فضای کشور، رشدی رخ نداد. در ادامه سه رکن بازار (تولید، مصرف و تجارت) فولاد در بازه زمانی ۸ ماهه ابتدای سال ۱۳۹۸ به لحاظ آماری بررسی می‌شود.

۱- تولید فولاد:

تولید و ظرفیت زنجیره فولاد کشود در هر حلقه از زنجیره ارزش فولاد کشور به شرح زیر می‌باشد:

• تولید کنسانتره

در سال جاری و در مدت ۸ ماهه ابتدای سال، معادل ۳۱.۵ میلیون تن کنسانتره سنگ آهن در کشور تولید شده است. در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۷ میزان تولید معادل با ۶.۴ درصد رشد نموده است. لازم به ذکر است که ظرفیت اسمی کنسانتره‌سازی‌ها در کشور در سال ۱۳۹۷ معادل با ۵۲.۴ میلیون تن بوده و انتظار می-رود تا پایان سال ۱۳۹۸ این ظرفیت به ۵۹ میلیون تن افزایش یابد. با توجه به هدفگذاری انجام شده در سند چشم انداز مبنی بر ظرفیت سازی فولاد خام معادل با ۵۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴، میزان نیاز به کنسانتره برای آنکه زنجیره موازنه شود ۸۰ میلیون تن می‌باشد. این عدد بدین معناست که با توجه به ظرفیت کنسانتره‌سازی پایان سال ۱۳۹۸ میزان ظرفیت مورد نیاز برای دستیابی به هدف مذکور نزدیک به ۲۱ میلیون تن برآورد می-شود. البته در حال حاضر ظرفیت طرح‌های قابل تحقق در دست اجرا در بخش کنسانتره سازی همین حدود (۲۰.۹ میلیون تن) می‌باشد. واحدهای کنسانتره‌سازی کشور در منطقه شرق و شمال شرقی کشور متمرکز می-باشند.

• تولید گندله

در کشور در مدت ۸ ماهه ابتدای سال میزان ۲۷.۷ میلیون تن گندله تولید شده است. این رقم برای مدت ۸ ماهه ابتدای سال ۱۳۹۷ معادل با ۲۷.۵ میلیون تن بوده است. بنابراین میزان تولید گندله تنها ۰.۹ درصد رشد داشته است. بر ظرفیت‌ گندله‌سازی نیز طی یک سال اخیر افزوده شده است. ظرفیت گندله سازی کشور در پایان سال ۱۳۹۷ برابر با ۴۸.۲ میلیون تن بوده که برآورد می‌شود با توجه به میزان پیشرفت پروژه‌های در دست اجرا این ظرفیت تا پایان سال جاری به به ۵۳.۳ میلیون تن برسد. لازم به ذکر است که به منظور برقراری توازن در زنجیره در افق ۱۴۰۴ با هدف آنکه کمبودی در این حلقه از زنجیره ارزش وجود نداشته باشد لازم است ۷۵.۷ میلیون تن ظرفیت گندله سازی در کشور ایجاد شود. حدود ۲۰.۳ میلیون تن ظرفیت در دست اجرا قابل تحقق در بخش گندله سازی وجود دارد.

• تولید آهن اسفنجی

در بخش آهن اسفنجی میزان تولید ۸ ماهه سال ۱۳۹۸ برابر با ۱۸.۶ میلیون تن بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۷ معادل ۶.۸ درصد میزان تولید رشد داشته است. در سال ۱۳۹۸ در بخش آهن اسفنجی ظرفیت سازی نیز انجام شده است. ظرفیت آهن اسفنجی در پایان سال ۱۳۹۷ برابر با ۳۲.۶ میلیون تن بوده که تا پایان سال ۱۳۹۸ این ظرفیت به ۳۶.۴ میلیون تن خواهد رسید. به منظور برقراری توازن در زنجیره در افق ۱۴۰۴ لازم است ۵۲.۶ میلیون تن در بخش آهن اسفنجی ظرفیت سازی شود که در حال حاضر ظرفیت طرح-های در دست اجرا قابل تحقق در بخش آهن اسفنجی حدود ۸ میلیون تن می‌باشد.

• تولید فولاد خام

در بخش فولاد خام نیز میزان تولید ۸ ماهه این محصول نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است. در هشت ماهه ۱۳۹۸ میزان تولید فولاد خام برابر با ۱۷.۴ میلیون تن بوده که نسبت به سال ۱۳۹۷ میزان تولید حدود ۴.۷ درصد افزایش یافته است. انتظار می‌رود ظرفیت فولاد خام نیز تا پایان ۱۳۹۸ به ۳۹.۱ میلیون تن برسد. هدف سند چشم انداز ایجاد ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد خام در افق ۱۴۰۴ می‌باشد. با توجه به ظرفیت طرح‌های در دست اجرا قابل تحقق و میزان پیشرفت طرح‌های مذکور و با فرض آنکه روند به بهره-برداری رسیدن طرح‌ها با مشکلی مواجه نشود، این ظرفیت تا قبل از رسیدن به افق ۱۴۰۴ محقق خواهد شد.

• تولید محصولات فولادی

در بخش محصولات فولادی (مقاطع طویل و تخت) نیز در هشت ماهه ابتدای سال ۱۳۹۸ میزان تولید برابر با ۱۳.۶ میلیون تن بوده در حالی که میزان تولید محصولات نوردی در مدت مشابه سال قبل معادل با ۱۲.۶ میلیون تن ثبت شده است. لازم به ذکر است ظرفیت واحدهای نوردی کشور ۴۹.۱ میلیون تن می‌باشد.

نمودار یک وضعیت زنجیره فولاد کشور را در سال ۱۳۹۸ و نمودار دو نیاز زنجیره را برای توازن زنجیره در افق ۱۴۰۴ نشان می‌دهد.

۲- مصرف فولاد:

در این قسمت مصرف ظاهری محصولات فولادی مورد بررسی قرار می‌گیرد. مصرف ظاهری محصولات فولادی بر خلاف افزایش تولید کاهنده بوده است. میزان مصرف ظاهری ۸ ماهه ابتدایی سال ۱۳۹۸ و مقایسه آن با سال ۱۳۹۷ در جدول زیر نشان داده شده است. بر اساس میزان تولید، واردات و صادرات انجام شده، میزان مصرف ظاهری محصولات فولادی در ۸ ماهه ابتدای سال برابر با  ۱۰.۴  میلیون تن بوده که در مقایسه با سال گذشته و مدت مشابه برابر با  ۰.۲  درصد کاهش یافته است و نشان دهنده تداوم رکود حاکم بر بازار می‌باشد.

یکی از چالش‌های صنعت فولاد کشور، رکود حاکم بر اقتصاد است که به وضوح در ارقام و اعداد نماگرهای اقتصادی قابل مشاهده می‌باشد. میزان تولید خودرو که یکی از کانون‌های مهم مصرف فولاد می‌باشد در هشت ماهه ابتدای سال ۱۳۹۸ حدود ۳۱ درصد افت نموده است. همچنین تعداد معاملات انجام گرفته در بخش مسکن کل کشور نیز در بازه زمانی فوق نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۴۷ درصد کاهش یافته است. با توجه به آنکه پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی ایران در سال جاری منفی باشد، لذا تولید و حتی ظرفیت‌سازی-ها از ناحیه رکود در بخش تقاضا می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد.

تخمین‌های انجام شده در سال ۱۳۹۸ نشان داد که میزان مصرف فولاد در افق ۱۴۰۴ حدود ۲۴ میلیون تن خواهد بود. لازم به ذکر است که با توجه به رکود حاکم بر اقتصاد کشور طی سال‌های اخیر، پیش‌بینی‌های سالانه از مصرف فولاد در افق با کاهش همراه بوده است. انتظار می‌رود به دلیل تداوم این شرایط رکود تورمی و تنگناهای به وجود آمده در شرایط بین المللی، میزان مصرف در افق ۱۴۰۴ کمتر از عدد فوق باشد.

۳- تجارت فولاد:

میزان تجارت محصولات فولادی را می‌توان در نمودار زیر مشاهده نمود . شش ماهه ابتدایی سال ۱۳۹۸ میزان صادرات فولاد کشور در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود ۳۰ درصد رشد نموده است. بررسی ترکیب صادرات نشان می‌دهد که صادرات فولاد خام و محصولات طولی افزایش یافته اما در مقابل میزان صادرات محصولات تخت کمی کاهش یافته است. کاهش صادرات محصولات تخت مربوط به ورق گرم بوده است.

در حال حاضر یکی از چالش‌ها در مسیر صادرات، تحریم‌های امریکا است که منجر به محدود شدن بازارهای صادراتی و به دنبال آن کاهش قدرت چانه‌زنی در قیمت فروش، افزایش هزینه و ریسک نقل و انتقال پول، ایجاد محدودیت‌ها و افزایش هزینه حمل ونقل محصولات صادراتی شده است. از دیگر چالش‌ها می‌توان به بی‌ثباتی در قوانین و مقررات کشور و تغییرات مداوم رویه‌های تجاری اشاره کرد که منجر به از بین رفتن قابلیت پیش‌بینی و نیز مشکلات و موانعی در مسیر صادرات شده است.

طبق آخرین پایش طرح جامع فولاد کشور، برآوردهای انجام شده برای دستیابی به تخمینی از صادرات در افق ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که در محتمل‌ترین حالت صادرات محصولات فولادی ایران حدود ۷ میلیون تن باشد. برآورد انجام شده از پتانسیل صادراتی محصولات فولادی کشور نیز رقمی در حدود ۱۴ میلیون تن را نشان می‌دهد. بنابراین، درصورت رفع موانع صادرات دستیابی به میزان صادرات برآورد شده در افق ۱۴۰۴ دور از ذهن نخواهد بود.

گزارش: گروه مطالعات اقتصادی شرکت مهندسی بین‌المللی فولادتکنیک

ارسال به دوست

Close

Your Name

Friend Email

Enter Message To Friend

ارسال

چاپ مطلب

Share this...

Facebook

Pinterest

Twitter

Linkedin