اشاره: کارخانه فروسیلیس ایران (شرکت سهامی عام) در سال ۱۳۶۰، توسط شرکت فروسیلیس ایران و به همت مؤسسین آن که خود از صنعت گران خبره و باتجربه در زمینه ریخته‌گری و ذوب فلزات هستند، اقدام به تأسیس و تولید فروسیلیس استاندارد نمود. این کارخانه در سال ۱۳۶۳، با اعتقاد بر این باور که صنایع متکی به منابع اولیه باید بیش از پیش توسعه و گسترش یابد، تأسیس و با این عمل ضمن بکارگیری نیروی انسانی و فعال نمودن منابع کشور موجب خودکفایی صنایع ذوب فولاد و ریخته‌گری از لحاظ مصرف فروآلیاژ و قطع وابستگی به منابع خارجی گردید. شرکتی که حوزه فعالیت آن تولید فروسیلیسیم، فروسیلیسیم منیزیم، پودر م کیروسیل کیا است همواره فروسیلیسیم صنایع ذوب فولاد کشور از جمله شرکت های ذوب آهن اصفهان، فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد خراسان را تأمین نموده است.طی سال های اخیر شرکت فروسیلیس ایران توانسته سهم قابل توجهی از بازارهای داخلی و خارجی را مال خود کند و در سال ۸۹ توانست عنوان صادرکننده برتر را از آن خود کند.
در ادامه گفت و گوی اختصاصی چیلان با دکتر کورش کیهانی زاده، مدیرعامل کارخانه فروسیلیس ایران درباره موضوع صنعت فروسیلیس در ایران و مشکلات و موانع موجود بر سر راه این صنعت از نظر خوانندگان خواهد گذشت:
جناب مهندس به نظر شما وضعیت کنونی صنعت فولاد و همینطور فروسیلیس در ایران چگونه است؟
در حال حاضر بزرگترین مشکل صنعت فولاد رکود بازار است اما در عین‌حال این صنعت با مشکلات متعدد دیگری نیز دست و پنجه نرم می کند، کاهش شدید قیمت‌های جهانی محصولات فولادی به دلیل کاهش قیمت سنگ‌آهن، انرژی و همچنین دامپینگ چین در بازارهای جهانی است. در حالی که هزینه‌های فولادسازان ایرانی نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش هم یافته است. هم اکنون در بازار داخل با کاهش تقاضا مواجه بوده و از طرفی با توجه به قیمت ارز، مزیت های صادرات را نیز کاهش داده است. هرچند در هفته های گذشته بازار جهانی فولاد به‌دلیل پیش بینی افزایش رشد اقتصادی چین و هند به عنوان بزرگترین تولید کنندگان فولاد در جهان تا حدودی بهبود یافته و شاهد افزایش قیمت فولاد در بازارهای جهانی بوده‌ایم اما به نظر نمی‌رسد تاثیرات این بهبود نسبی علی‌رغم افزایش قیمت موقتی برخی محصولات فولادی در ایران به دلیل دپوی بیش از ۳ میلیون فولاد در شرکت‌های فولادسازی و عدم تقاضای کافی در کوتاه مدت شامل ایران گردد.
مشکلات صنایع فولادی که از سال‌های گذشته شروع شده به صنایع فروآلیاژ کشور نیز تسری پیدا کرده و به دلیل رکود اقتصادی داخل وکاهش قیمت جهانی، صنایع فروآلیاژ کشور و به خصوص تولیدکنندگان فروسیلیسیم را دچار مشکلات عدیده‌ای کرده است حدود ۸۰ درصد فروسلیسیم تولید شده در کشور به واحدهای فولادسازی فروخته می شود که با توجه به مشکلات عدیده‌ای که شرکت‌های فولادسازی در فروش محصولات و تامین نقدینگی لازم خود دارند تولیدکنندگان فروآلیاژ را نیز دچار مشکل کرده‌اند. در عین‌حال با کاهش قیمت جهانی فروآلیاژها صادرات این محصولات هم به راحتی انجام پذیر نبوده و با توجه به هزینه‌های تولید در ایران در مقایسه با تولیدکنندگان چینی صادرات نیز صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
بازارهای داخلی و خارجی و شرایط ایران در بین سایر تولید کنندگان فروسیلیس را چگونه می بینید؟
درحال حاضر فرومنگنز تولید داخل حدود ۳۰ درصد نیاز کشور را تامین نموده والباقی آن وارد می شود. فروسیلیسی که در داخل کشور تولید می‌شود در حال حاضر تا حدودی نیاز صنعت فولاد و ریخته گری را تامین می کند ولی با توجه به طرح های توسعه‌ای فولاد درآینده‌ای بسیار نزدیک مصرف فروسیلیسیم افزون شده و نیاز است تا برای تامین داخلی آن برنامه‌ریزی‌های مناسبی صورت گیرد. صادرات محصول فروسیلیس نیز در سال‌های گذشته حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد بوده ولی با رکود حاکم در فولاد کشور از سال گذشته شدت گرفته رو به افزایش است، مقصد صادراتی فروسیلیس نیز بازار منطقه به خصوص ترکیه بوده است.
چین بزرگترین تولید‌کننده و مصرف‌کننده انواع محصولات فروآلیاژی در جهان است و در سال‌های گذشته چین با حدود ۶۰ درصدی از تولید فروآلیاژها در راس تولیدکنندگان، صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان جهان قرار گرفت، و مابقی توسط سایر کشورها از جمله ایالات‌متحده، ژاپن، نروژ، روسیه، برزیل، آفریقای جنوبی و چند کشور دیگر تولید شده است. سهم ایران در تولید جهانی فروآلیاژ به‌نظر می‌رسد کمتر از نیم درصد باشد.
درحال‌حاضر ظرفیت تولید فروسیلیسیم در ایران نزدیک به ۱۰۰ هزار تن در سال است که تقریبا ۸۰ درصد این ظرفیت تولید می‌گردد و مجموع ظرفیت اسمی فروکروم در سال ۴۰ هزار تن است اما در حال حاضر تولید آن به دلایل مختلف بسیار پایین‌تر از ظرفیت اسمی ذکر شده است. تولید فرومولیبدن نیز کمتر از ۵ هزار تن در سال بوده و ظرفیت تولید برای فرومنگنز پرکربن در حدود۵۰ هزارتن در سال بوده که تولید آن بدلیل مشکلات مربوط به تامین سنگ منگنز مرغوب به مراتب کمتر از این میزان می باشد ظرفیت تولید فروسیلیکومنیزیم به عنوان عامل نشکن‌ساز در تولید چدن نشکن نیز حدود ۸-۱۰ هزارتن در سال بوده که پاسخ‌گوی نیاز داخلی خواهد بود و بنابراین براساس آمارهای غیر رسمی توان تولید فروآلیاژ درکشور در حال حاضر حدود ۲۰۰ هزار تن در سال بوده ولی به صورت کامل به خصوص در تولید فرومنگنز و فروکرم از این ظرفیت استفاده نشده است.
عوامل رکود فعلی در صنعت و راهکارهای پیشنهادی برای خروج از رکود را چه می دانید؟
بخش عمده‌ای از مشکلات صنایع فولادی به عوامل بیرونی همچون رکود اقتصادی، کاهش قیمت جهانی محصولات فولادی، واردات بی رویه محصولات بی کیفیت فولادی، عدم تعیین تعرفه مناسب بر واردات این محصولات، عدم اتخاذ تدابیر حمایتی از صنعت فولاد در شرایط رکود فعلی مربوط است. درعین حال کاهش تقاضا در بازار داخلی بدلیل رکود حاکم بر بخش ساختمان، طرح‌های عمرانی و صنعتی و خودروسازی نیز از عوامل مهم رکود فعلی فولاد کشور است که این عوامل علاوه بر بخش فولاد بر سایر بخش های بالادستی مانند فروآلیاژها نیز تاثیر گذاشته است.
شرکت‌های فولادسازی با توجه به مشکلات پیش‌رو همواره خواستار حذف یا کاهش تعرفه واردات فروآلیاژها بوده‌اند مطابق آمارهای جهانی جهت تولید فولاد در کوره بلند به‌طور متوسط ۱۴ کیلوگرم انواع فروآلیاژ و در کوره قوس الکتریکی ۱۱ کیلوگرم مورد نیاز است که بر اساس آمار مذکور مربوط به سال ۲۰۱۴ حدو ۳.۶ درصد هزینه تولید در خصوص کوره بلند و ۲.۹ درصد قیمت تمام شده در کوره قوس خواهد بود.
در حال حاضر حداکثر تعرفه واردات فروآلیاژ ۱۵درصد بوده و با توجه به سهم اندک فروالیاژها در قیمت تمام شده فولاد به نظر می رسد در کاهش هزینه تولید فولاد تاثیر بسزائی نداشته باشد بنابراین شرکت‌های فولادی بایستی دنبال راهکار مناسب‌تری جهت کاهش هزینه‌های تولید باشند و افزایش تعرفه‌های واردات فولاد و جلوگیری از واردات بی رویه محصولات فولادی را پیگیر باشند.
ایالات متحده امریکا در مقابله با دامپینگ فولاد و فروآلیاژ چین تعرفه واردات فولاد را تا ۲۶۰ درصد و واردات فروآلیاژ چین را تا ۱۲۰درصد افزایش داده است. به نظرم بایستی دولت ایران نیز جهت حمایت از صنعت فولاد و فروآلیاژ کشور در خصوص تعرفه واردات فولاد و فروآلیاژها نیز با توجه به شرایط موجود از تعرفه های شناور استفاده کند.
بازار داخلی فروآلیاژها به دلیل کاهش تقاضا مدتی است که در رکود بسر می‌برد، با توجه به شرایط رکود حاکم در تولید فولاد در ایران و اقصی نقاط جهان و شرایط عرضه به احتمال قوی، این روند ادامه خواهد داشت. در بازارهای جهانی، قیمت انواع فروآلیاژها همچون فروسیلیسم، فروکروم، فرومنگنز، فرومولیبدن با کاهش شدیدی مواجه شده است و به نظر می‌رسد با توجه به کاهش شدید تقاضا، قیمت‌ها بازهم کاهش پیدا کند و احتمال افزایش قیمت‌ها تقریبا در کوتاه مدت بعید به نظر می‌رسد.
در سال‌های گذشته و در دوران اوج شرکت‌های فروآلیاژ ایران و به خصوص تولیدکنندگان فروسیلیسیم استراتژی قیمت‌گذاری برای محصولات تولیدی، استراتژی قیمت‌گذاری بر اساس سود بالا و جذب مشتریان خاص و اندک بوده است، تولیدکنندگان فروآلیاژها در کشور تمایل به فروش در بازار داخلی داشته، چرا که حاشیه سود فروش در بازار داخلی بیشتر از حاشیه سود صادرات است که این امر سبب ایجاد انگیزه در سرمایه گذاری در این بخش شده و تقاضا برای ایجاد واحدهای فروآلیاژی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت. ولی با شروع بحران و رکود اقتصادی در صنعت فولاد کشور این نوع استراتژی عملا کاربرد لازم را از دست داده است زیرا درمقطع کنونی باعث کاهش تعداد مشتریان داخلی شده و با توجه به افت قیمت جهانی محصولات فروآلیاژی، شرکت های فولادی خواستار کاهش قیمت این محصولات بوده‌اند و همچنین موجب شده است تا خریداران خارجی محصولات فروآلیاژی ایران به ویژه ترکیه از شرایط به وجود آمده، بهره لازم را برده و حتی بتوانند قسمتی از بازار داخلی را جذب کرده و تحت نفوذ خود قرار دهند.
بنابراین ضروری است تا در تعامل با رشد صنعت فولاد ایران استراتژی مناسبی در قیمت‌گذاری محصولات فروآلیاژی اتخاذ شده تا ضمن برخورداری از سود مناسب در این صنعت با هدف تعامل و همکاری درازمدت با بخش فولاد و ریخته‌گری ایران، انگیزه لازم در سرمایه‌گزاران جهت ورود به صنعت فروآلیاژ ایجاد گردد.
از دیگر سو صنایع فروآلیاژ ایران بایستی به دو مولفه کیفیت و کاهش هزینه‌های تولید نیز توجه داشته باشند تا بتوانند ضمن حفظ بازار داخلی و جلوگیری از ورود محصولات مشابه در بازار رقابتی خارج از ایران هم حضور موثر و موفقی داشته باشند، انتخاب تکنولوژی‌های جدید و استفاده از فنآوری‌های مدرن تولید فروآلیاژها نیز بایستی مدنظر سرمایه‌گزاران جدید در این عرصه باشد.
مجموعه فروسیلیس ایران در سال ۹۵ چه برنامه های توسعه و استراتژی‌هایی دارد؟
فروسیلیس ایران به عنوان یک شرکت پیشکسوت درزمینه تولید فروآلیاژها، یک طرح توسعه بسیار بزرگ را برنامه‌ریزی کرده تا در زمینه تولید فرومنگنز و فروسیلسیم فعالیت خود را گسترش دهد. این طرح با ظرفیت تولید فرومنگنز پرکربن ۵۰ هزارتن سالیانه، فروسیلیکومنگنز ۵۰ هزارتن سالیانه و فروسیلسیم ۲۵ هزار تن سالیانه برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری شده است تا تولید کارخانه، از ۲۵ هزارتن به ۱۵۰ هزارتن درسال ارتقاء یابد. این طرح در محدوده کارخانه فروسیلیس ایران و با هزینه سرمایه‌گذاری بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان انجام خواهد شد. میزان اشتغال‌زائی در طرح توسعه حدود ۴۸۰ الی ۵۰۰ نفر به صورت مستقیم خواهد بود و در عین حال، برای هزاران نفر نیز به صورت غیرمستقیم و در بخش های جانبی شامل معادن، تامین قطعات و مواد اولیه، حمل و نقل و غیره اشتغال ایجاد خواهد کرد.
با توجه به این که در بدو تاسیس شرکت فروسیلیس ایران پیش‌بینی‌های لازم در خصوص افزایش و تنوع تولیدات صورت گرفته است، بنابراین بخشی از تجهیزات و امکانات و زیرساخت های لازم نیز به موازات اجرای فاز اول شرکت یعنی تولید ۲۵ هزارتن فروسیلیسیم تهیه شده است.
به عنوان آخرین سئوال، چشم انداز وآینده صنعت فروسیلیس در ایران را چگونه پیش بینی می کنید؟
فروآلیاژها و به خصوص فروسیلیسیم در تولید فولاد و قطعات ریخته‌گری فولادی و چدنی نقش منحصربه‌فردی ایفا می‌کنند، لذا توسعه ظرفیت فولاد و چدن در کشور با افزایش مصرف فروسیلیس همراه است. بر این اساس، تولید فروسیلیسم، از نظر کمی و کیفی به تولید فولاد وابسته است و هر قدر تولید فولاد بیشتر باشد نیاز به فروآلیاژها بیشتر است. از آنجا که تولید فولاد در توسعه اقتصادی نقش مهمی دارد، لذا تولید فروآلیاژها برای اقتصاد ملی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
بنابراین با توجه به بالا رفتن نیاز بازار برای استفاده از فولاد و گسترش محصولات فولادی لازم و ضروری است که فرو آلیاژ هم بتواند به همان اندازه توسعه یافته و بازار خود را به‌دست آورد. همچنین با توجه به اینکه کسب جایگاه هفتم دنیا با تولید سالیانه ۵۵ میلیون تن فولاد خام در افق ۱۴۰۴ در برنامه راهبردی فولاد کشور دیده شده، ضرورت دارد توسعه صنایع آهن و فولاد با برقراری توازن در توسعه فروآلیاژها به منظور پوشش کامل نیاز داخل و صادرات مدنظر قرار گیرد جهت تامین انواع فروآلیاژ مورد نیازصنعت فولاد کشور در برنامه راهبردی کشور حدود ۶۰۰ تا ۶۵۰ هزارتن انواع فروآلیاژ مورد نیاز خواهد بود که سهم فروسیلیسم حدود ۲۸۰ هزار تن و مابقی مربوط به سایر فروآلیاژها خواهد بود.
ضمن اینکه سرمایه‌گذاری در بخش فروآلیاژ به خصوص فروسیلیسیم در سال‌های اخیر قابل توجه بوده و پیش بینی می شود در سه سال آینده حداقل ۸۰ تا ۱۰۰ هزارتن به ظرفیت فروآلیاژ کشور اضافه گردد.
شماره 112 نشریه چیلان مورد بررسی قرار گرفت:
شماره ۱۱۲ نشریه چیلان/ پیش بینی بازار جهانی فولاد در سال ۲۰۲۴
مهندس مدنیفر
مدیرعامل شرکت اپال پارسیان سنگان
حمیدرضا طاهری زاده
عضو هیئت مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران
اسدالله فرشاد
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران
دکتر جاویدان حاجی آقا محسنی
مدیر عامل شرکت اکتشاف معادن و صنایع غدیر
مهدی کرباسیان
رئیس هیات عامل اسبق ایمیدرو
