معمای واردات ریل و رقابت ترکیه و هند بر سر بازار ایران

تقریباً هم زمان با اعلام راه اندازی واحد 400 هزار تنی نورد ریل در ذوب آهن اصفهان، اوگار ایلماز ( Ugur Yilmaz)، مدیر عامل شرکت کاردمیر ترکیه بطور رسمی از ارسال اولین محموله ریل تولیدی این شرکت به ایران خبر داد .

یلماز مدعی است که ۴۰ هزار تن از قرارداد ۱۳۵ هزار تنی این شرکت با جمهوری اسلامی ایران بطور کامل تولید شده است . بر اساس اطلاعیه شرکت کاردمیر مبلغ این قرارداد حدود ۸۰ میلیون یورو است (تقریباً ۶۰۰ یورو بر هر تن) که از طریق مبادله با نفت تسویه خواهدشد.

کاردمیر اظهار امیدواری کرده که ریل های این شرکت در آینده به اروپا صادر شود. اطلاعیه رسمی این شرکت نشان می دهد که صادرات ریل به ایران یک افتخار برای کاردمیر محسوب می شود.

از سوی دیگر هند نیز مدعی قرارداد بزرگ صادرات ریل به ایران است. در آوریل ۲۰۱۴ مطبوعات هندی خبر از یک قرارداد صادراتی ۲۵۰ هزار تنی ریل توسط شرکت دولتی(Steel Authority of India Ltd) – SAIL به ایران دادند. در این قرارداد فرآیند خاصی برای عبور از تحریم در نظر گرفته شده بود .

در همین زمان ذوب آهن در حال نصب نورد خریداری شده از شرکت کوتنر در آلمان بود که آن هم مانند قرارداد SAIL با مشکلات ناشی از تحریم ها روبرو بود اما به هر حال پروژه هر چند به سختی در حال تکمیل بود.

با این حال در آگوست ۲۰۱۶ شرکت فولاد و انرژی جیندال Jindal Steel & Power از آغاز بارگیری ریل به مقصد ایران خبر داد. جیندال نیز مانند کاردمیر از قصد این شرکت برای توسعه بیشتر واحد تولید ریل خبر داد.

به عنوان یک میراث استعماری ، هند از یک شبکه بسیار گسترده ولی قدیمی راه آهن بر خوردار است که ریل مورد نیاز آن معمولاً توسط شرکت دولتی SAIL تامین می شود . جیندال در حال حاضر یک پروژه یکصد میلیون دلاری برای بهبود نورد های ریل و صادرات به بازار های ایران، بنگلادش ، ویتنام را دنبال می کند.

به جز دو کشور هند و ترکیه، چین نیز به ایران صادرات ریل دارد . بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی حدود ۴۰ هزار تن ریل طی ۶ ماه اول سال از چین وارد شده است . واردات ریل از کشورهای دیگر نیز صورت گرفته است اما این سه کشور در حاضر تأمین کنندگان ریل ایران شمرده می شود.

چه میزان ریل در کشور مورد نیاز است؟

در سال ۹۴ حدود ۶۷ هزار تن ریل به کشور وارد شد و سال قبل از آن حدود ۴۴ هزار تن . به نظر می رسد در مجموع نیاز کشور به ریل در خوش بینانه ترین حالت نمی تواند بیش از ۱۰۰ هزار تن در سال باشد .

حتی با توجه به نیاز کشور به توسعه شبکه ریلی و بازسازی خطوط قدیمی، به دلیل هزینه بالا، میزان مصرف واقعی ریل یا تقاضای واقعی در ایران محدود است . ایجاد هر کیلومتر خط جدید ریلی بین ۵ تا ۷ میلیارد تومان هزینه در بردارد بنابر این برای یک خط هزار کیلومتری جدید بطور میانگین ۶ هزار میلیارد تومان سرمایه مورد نیاز خواهد و میزان ریل مورد نیاز بیشتر از حدود ۱۲۰ تن در هر کیلومتر نیست

بنابر این با در نظر گرفتن قرارداد هایی که تا کنون جهت خرید ریل نهایی شده و اولین محمولات مربوط به آن نیز به کشور وارد شده طی چند سال آینده نیز کشور نیازی به خرید ریل بیشتر نخواهد داشت.

رضا زائر حیدری

*تحلیلگر فولاد موسسه بین المللی پلتس