به نام خداوند بخشنده و مهربان
با سلام و عرض خوشامدگویی خدمت سروران گرامی، میهمانان عالیقدر، سرمایه‌گذاران، صنعتگران، معدنکاران، سفرا، مدیران عامل شرکت های داخلی و خارجی، شخصیت های دانشگاهی و همچنین اصحاب رسانه.
حضور عزیزان در هفتمین همایش فولاد دنیای اقتصاد، مایه خوشوقتی ست و استقبال فزاینده مخاطبان ارجمند، نشان از اهمیت جایگاه صنعت فولاد در ایران و همچنین شرکای بین المللی می دهد.
لازم می دانم از تشریف فرمایی ارزشمند و گرانسنگ حضرت حجت الاسلام ناطق نوری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رییس اسبق مجلس شورای اسلامی (دوره پنجم) قدردانی کنم و صمیمانه به نمایندگی از طرف دولت و برگزارکنندگان این همایش تشکر می نمایم که دعوت ما پذیرا شدند و قطعاً حضور ایشان مایه افتخار و مباهات و دلگرمی فعالان بخش معدن و صنایع معدنی است.
از همه دست اندرکاران برگزاری همایش چشم انداز صنعت فولاد و معدن ایران به ویژه روزنامه دنیای اقتصاد سپاسگزاری می کنیم که به عنوان بخش خصوصی باری از دوش دولت برداشته و در راستای توسعه صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع استراتژیک کشور گام بر می دارد.
در اینجا شایسته و لازم است یاد و خاطره حضرت آیت ا… هاشمی رفسنجانی، یار دیرین انقلاب و رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام را گرامی داشته که سخنان ارزشمند و توصیه های راهبردی را در دومین اجلاس معدن و صنایع معدنی ایران ( آذر ماه ۹۵ / دسامبر ۲۰۱۶) که در این سالن برگزار شد، ارائه فرمودند. امید است که سرلوحه اهداف و برنامه هایمان در جهت رشد و توسعه بخش معدن قرار دهیم.
صنعت فولاد ایران در دهه پنجم خود به سر می برد و طی این سال ها به رغم کوشش های بسیاری که به عمل آمده، نبود توازن، دغدغه ای نزد سیاستگذاران و کارشناسان این صنعت ایجاد کرده بود. اما با شروع به کار دولت یازدهم، تلاش وافری شده تا توسعه ای متوازن و برمبنای ملاحظات زیرساختی، زیست محیطی توام با مسوولیت اجتماعی صورت گیرد. افق این مسیر، دستیبابی به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق۱۴۰۴ هجری- شمسی است. البته این برنامه ظرفیت سازی-که در قالب طرح جامع فولاد- تدوین شده، نگاه به بازار داخل و توجه به صادرات فولاد را مد نظر قرار داده به طوری که و هر ساله نسخه به روز شده آن منتشر می شود.
در این مسیر توسعه ایران درصدد است تا با شرکای قدیمی و فعلی، گام های ارزشمندی بردارد که منافع چند سویه نصیب دو طرف شود.
تولید و ظرفیت فولاد ایران
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد ایران در برنامه چشم انداز ۲۰ ساله خود – طبق طرح جامع فولاد- دستیابی به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد را هادفگذاری کرده و با توجه به برنامه ریزی های صورت گرفته، این برنامه قابل تحقق است.
برای رسیدن به این اهداف چشم انداز، نیاز به ۳۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری داریم.
• در بخش فولاد خام: ظرفیت فعلی ۲۷ میلیون تن . نیاز به توسعه ۲۸ میلیون تنی تا چشم انداز است.
• آهن اسفنجی: ظرفیت فعلی ۲۵ میلیون تن است و نیاز به توسعه ۳۳ میلیون تنی دیگر تا چشم انداز داریم.
• در بخش گندله: ظرفیت فعلی ۲۳ میلیون تن بوده و نیاز به توسعه ۳۲ میلیون تنی جدید تا چشم انداز داریم.
• در بخش کنسانتره نیز ظرفیت فعلی ۴۳ میلیون تن است و نیاز به توسعه ۴۳ میلیون تنی دیگر تا چشم انداز داریم.
یکی از مهمترین برنامه های ۴ سال اخیر، ایجاد توازن در زنجیره تامین فولاد بوده که خوشبختانه با پیگیری های انجام شده طی این مدت کارخانه های جدید کنسانتره و گندله احداث شده و در حال احداث است به طوری که تا پایان دولت یازدهم، با راه اندازی این کارخانه ها که شامل پروژه ۶۰۰ هزار تنی پرعیار سازی جلال آباد و ۵ میلیون تنی گندله سازی گل گهر و نیز دو کارخانه ۵ میلیون تنی گندله سازی سنگان، این امر در حال محقق شدن است. به طوری که سال آینده به ظرفیت تولید ۳۲ میلیون تن فولادخام، ۳۵ میلیون تن آهن اسفنجی، ۴۲ میلیون تن گندله، ۵۰ میلیون تن کنستانتره می رسیم که این حاصل تکمیل زنجیره فولاد درکشور است. در بخش های جانبی از قبیل نسوزها ، کاتالیست ها و سایر مواد مورد نیاز ، کشور پیشرفت های قابل ملاحظه ای داشته است .
بر اساس برنامه ششم توسعه اقتصادی، متوسط رشد اقتصاد ۸ درصد و متوسط رشد معدن ۸.۸ درصد و متوسط رشد صنعت ۹.۳ درصد است. رشد اقتصادی کشور در صورت همزمانی با تخصیص منابع مالی طرح ها می تواند بر تقاضای فولاد در سال ۱۳۹۶ اثر مثبت گذارد.
سهم تولید فولاد ایران از تولید خاورمیانه ۶۱.۶ درصد است که نسبت به سال قبل رشد ۱.۸% داشته است .
اقدام مهمی که در سال گذشته انجام شد، صادرات بیش از ۴ میلیون تن فولاد بود و این روند در سال جاری نیز با میزان بیشتری ادامه دارد به طوری که طی ۱۰ ماه سال جاری ایرانی (منتهی به ۱۹ ژانویه) ۴.۴ میلیون تن فولاد صادر شده و نسبت به ۱۰ ماهه مشابه سال گذشته، ۴۵ درصد رشد دارد و امیدواریم هدف صادرات ۶ میلیون تنی محقق شود.
این در حالی بود که در ا بتدای دولت یازدهم، صادرات فولاد تنها ۲۰۰ هزار تن بود و در سال جاری به ۶ میلیون تن می رسد. ایجاد فضا برای صادرات فولاد موجب شد تا این صنعت از پیامدهای رکود داخلی خارج شود.
۷ طرح فولادی
طرح های استانی فولاد اگرچه در شروع به کار دولت و مدیریت جدید ایمیدرو، چالش های متعددی را در حوزه های اجتماعی و اقتصادی ایجاد کرده بود، اما تصمیم بر آن شد که این طرح ها به سرانجام برسد و انتظار مردمان آن مناطق به پایان رسد. خوشبختانه با همت مدیران این ایمیدرو و مشارکت بخش خصوصی، در آبان ماه کارخانه آهن اسفنجی فولاد سفید دشت چهار محال و بختیاری، به عنوان نخستین کارخانه از فولادهای استانی با حضور معاون اول محترم رییس جمهوری -جناب آقای دکتر جهانگیری- افتتاح شد و به سرعت نیز محصول تولیدی را در اختیار مشتریان داخلی قرار داد. اکنون نیز نوید راه اندازی سه کارخانه آهن اسفنجی فولاد شادگان، فولاد آذربایجان و فولاد نی ریز تا پایان دولت یازدهم، داده می شود. این در شرایطی بود که طی سه سال منتهی به سال ۹۲ این پروژه ها در اجرا به سکون رسیده بودند اما در دولت یازدهم، در مسیر ساخت و راه اندازی قرار گرفتند. سایر طرح ها نیز طی سال آینده در مسیر افتتاح قرار خواهند گرفت.
اکتشاف
از ابتدای سال ۹۳ برنامه وسیعی برای اکتشاف در ۲۱ استان و در سطح ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع آغاز شد. حاصل تلاش ها و همکاری بخش خصوصی و ایمیدرو این است که فاز شناسایی این برنامه اکتشاف به پایان رسیده و به زودی مراحل بعدی آغاز می شود. اجرای این برنامه تاکنون به کشف ۵۰۰ میلیون تن سنگ آهن و ۳۵۰ میلیون تن زغالسنگ انجامیده است. همچنین به تازگی فراخوان عمومی، محدوده های پهنه پلی متال در استان زنجان، پروانه اکتشافی سنگ آهن جدید در استان یزد، گواهی کشف سنگ های نیمه قیمتی در استان اصفهان و پروانه اکتشافی طلا در استان قزوین انجام شده و این مناطق به واجدان شرایط واگذار می شود. علاوه بر این، به زودی پنجمین محدوده اکتشافی برای واگذاری به بخش خصوصی، فراخوان می شود و در سال آینده خبر های خوبی از اکتشافات جدید به مردم عزیز خواهیم داد.
مزیت های تولید فولاد در ایران
از جمله مزیت های تولید فولاد در ایران، بازار مصرف بزرگ و رو به رشد منطقه ای و واردات ۳۴ میلیون تنی فولاد کشورهای این منطقه است. برای اطلاع تولید ناخالص داخلی منطقه منا ۲۷۰۰ میلیارد دلار (۳.۷ درصد دنیا) و تولید روزانه نفت منطقه منا ۲۷.۸ میلیون بشکه (۳۴.۷ درصد دنیا) است. همچنین
• تقاضای سالانه فولاد منطقه منا = ۷۱.۸ میلیون تن (۴.۸ درصد دنیا)
• تولید سالانه فولاد منطقه منا = ۳۶.۲ میلیون تن (۲.۲ درصد دنیا)
رقابت پذیری
• حدود ۸۷% تولید فولاد ایران بروش احیا مستقیم از گاز طبیعی تولید میشود…
• در برنامه ششم طبق مصوبه کمیسیون تلفیق، قرار است قیمت گاز برای صنایع انرژی بر مثل فولاد ۹۰ درصد قیمت پایین ترین نرخ قیمت گذاری منطقه خواهد بود و در مناطق محروم این رقم ۸۰% خواهد بود. لذا هزینه تولید به روش احیاء مستقیم، با قیمت تشویقی گاز همراستا است
تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر از اهداف صنعت فولاد کشور میباشد… در این مسیر، تولید ریل ملی در شرکت ذوب آهن شروع شده و خبر خوبی برای صنعت فولاد کشور است.
تعاملات برجام
موضوع برجام اقدام مهم دولت یازدهم بود که خوشبختانه به بار نشست و در این حوزه اقدامات خوبی شامل موارد زیر است:
• گشایش های مالی ، تامین اعتبار و سرمایه گذاری خارجی در طرح های بخش معدن و صنایع معدنی از قبیل فولاد آلومینیوم جنوب ، سرب و روی مهدی آباد و …
• بازگشت شرکت های معتبر جهانی از قبیل هَچ کانادا ، میتسوبیشی ، دنیلی ، هیوندا ، پوسکو ، ان اف سی ، مک لیلان ، اس ام اس ، اتو تک ، اسار و …
• افزایش چشم گیر صادرات در زنجیره معدن و صنایع معدنی
• ورود تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز به کشور
• فعال شدن طرح های معدنی و صنایع معدنی کشور اعم از طرح های ایمیدرو و سایر طرح های بخش خصوصی
تولید فولاد جهانی
همان گونه که مستحضر هستید صنعت فولاد جهان پس از یک دوره رکود، در سال ۲۰۱۶ با کمی رونق مواجه شد و تولید فولاد دنیا در سال ۲۰۱۶ با رشد ۷ دهم درصد به معادل ۱.۶ میلیارد تن رسید و همچنان کشور چین به عنوان بزرگترین تولید کننده و م صرف کننده فولاد جهانی، در سال گذشته ۸۰۸ میلیون تن فولاد تولید کرد که حدود ۵۰ درصد سهم جهانی را به خود اختصاص داده است. جالب اینکه تولید فولاد چین بیشتر از ۱۰ برابر آمریکا و ۳۰ درصد بیشتر از جمع تولید ۱۰ کشور بعدی تولیدکننده فولاد دنیا بوده که نشان از اهمیت نقش چین در این حوزه دارد و با هر تکانی در تولید و مصرف این کشور، بازار فولاد جهانی دچار تحول می شود.
متوسط رشد تولید فولاد چین در سال ۲۰۱۶ نیز ۱.۲ درصد است که نزدیک به ۲ برابر رشد تولید فولاد دنیا بوده و در واقع همچنان شاهد افزایش سهم این کشور در فولاد دنیا هستیم.
چینی ها همچنان سیاست انبساط مالی و رشد از طریق تزریق وام بانکی را پیگیری می کنند که ضمن رشد مطلوب تقاضای فولاد، منجر به افزایش قیمت نیز شده است… قیمت جهانی فولاد طی سال ۲۰۱۶ از رشد نزدیک به ۷۲ درصد برخوردار بود که ناشی از رشد قیمت مواد اولیه، تشدید تقاضای جهانی به خصوص در چین و نیز محدودیت عرضه بوده و یک فرصت مطلوب برای صنعت فولاد ایران به وجود آورده تا با سودآوری مطلوب، اقدام به تامین مالی و توسعه پروژه های نیمه تمام کند…
قیمت فولاد
طی هفته های ابتدایی سال ۲۰۱۷ و تا قبل از تعطیلات سال نو در چین، شاهد نوسانات بعضا کاهشی در قیمت ها بودیم، لکن در هفته گذشته و همزمان با بازگشت چینی ها از تعطیلات، افت اندک قیمت ها جبران شده و قیمت ها به بالاترین سطح ۲۹ ماه اخیر رسید! گذر قیمت سنگ آهن از مرز ۱۰۰ دلار در بورس دالیان، برنامه تعطیلی واحدهای تولید فولاد از قراضه به بهانه استاندارد نبودن محصولات که تولید ۱۲۰ میلیون تن فولاد را با خطر مواجه می سازد، از عوامل مثبت تقویت بازار در سال ۲۰۱۷ بوده و به معنی تداوم وضعیت مطلوب فولادسازان ایرانی است.
چینی ها در هر ثانیه ۳۲.۵ تن سنگ آهن مصرف می کنند و فولادسازان چینی به منظور کاهش آلایندگی زیست محیطی اقدام به مصرف سنگ آهن پرعیار کرده اند که باعث کاهش تولید معادن سنگ آهن داخلی آن کشور و افزایش ۷.۵ درصدی واردات طی سال ۲۰۱۶ شده است (بیش از یک میلیارد و ۲۴ میلیون تن) … افزایش تقاضای چین باعث رشد ۸۱ درصدی قیمت سنگ آهن در بازارهای جهانی شده که در سال ۲۰۱۷ نیز تداوم داشته و فعلا در بالاترین سطح ۲۹ ماه گذشته است… ایران دارای ذخایر مطلوب سنگ آهن بوده و فولادسازان کشور از مزیت قیمت برخوردارند که یک فرصت ویژه برای فولاد سازان ایرانی محصوب می شود.
همانگونه که آمارها نشان می دهد حجم ساخت و ساز دنیا درسال ۲۰۱۷ معادل ۳.۴ درصد رشد می کند که بالاترین رقم از سال ۲۰۰۶ تاکنون است . با این حال، نگرانی از واردات فولاد ارزان قیمت چین باعث شده تا تعرفه های ضد دامپینگ بر روی فولاد آن کشور اعمال شده و شاهد کاهش ۴ میلیون تنی صادرات فولاد آن کشور در سال ۲۰۱۶ باشیم (۱۰۸ میلیون تن عملکرد ۲۰۱۶) … این موضوع می تواند یک فرصت ویژه برای صادرکنندگان ایرانی ایجاد کند تا بخشی از کمبود بازار بین المللی جبران شود.
قیمت زغال سنگ به عنوان یکی از مواد اولیه تولید فولاد، در سال ۲۰۱۶ بعد از نوسانات تا ۳۰۰ درصد رشد و بعد از آن در سطح ۱۶۸ دلار در هر تن تثبیت شده که نزدیک به ۲ برابر قیمت ابتدای سال ۲۰۱۶ است و یک فرصت ویژه برای تولیدکنندگان از گاز طبیعی شامل ایران ایجاد می کند! … جهت اطلاع ایران، با تولید ۱۴.۵ میلیون تن آهن اسفنجی در سال ۲۰۱۶ کشور اول دنیا بوده و سهمی معادل ۲۵.۳ درصد تولید دنیا را دارد و فولاد ایران از منظر هزینه های تولید، بسیار رقابت پذیر است.
چالش های توسعه فولاد در ایران
از جمله چالش های پیش روی صنعت فولاد ایران، فناوری قدیمی است بهره وری صنعت فولاد ایران در مقایسه با رقبا نیاز به افزایش داشته و در این مسیر، به کارگیری فناوری های نوین در اولویت قرار دارد… کشور ایران در مسیر حرکت به سمت خشکسالی بوده و ژاپنی ها پیشنهاد کاهش ۴۰ درصد مصرف آب را در تولید احیا ارایه داده اند… به علاوه مصرف گاز و الکترود گرافیتی نیز می تواند کاهش یافته و سایز کوره های قوس نیز بزرگتر شود که منجر به کاهش هزینه میشود. صنایع پایین دستی نیاز به توسعه جدی دارد.
چالش دیگر، مکان یابی است. بر اساس طرح جامع فولاد، بهترین مکان توسعه در کنار دریاهای جنوبی کشور بوده که ایمیدرو بدین منظور در حال توسعه مناطق ویژه در نواحی بندرعباس، پارسیان، چابهار است. این موضوع به تامین آب مورد نیاز کمک کرده و به کاهش هزینه تجارت فولاد و سنگ آهن در آینده کمک شایانی می کند. وزارت صنعت، معدن و تجارت باید در ارایه مجوزات، به این موضوع توجه ویژه کند.
چالش سوم، کمبود زیرساخت است. کمبود زیرساخت به خصوص در بخش ریلی در بخش معدن و صنایع معدنی مشهود است و هزینه تامین آن بالاست . از قبیل توسعه های ریلی، اسکله ، خطوط انتقال آب و نیرو ) … در این مسیر، قرار است دولت طی برنامه ششم با اعمال تعرفه ۱۰۰ تومانی به ازای هر کیلوگرم واردات فولاد، منابع لازم به منظور توسعه زیرساخت ریلی را فراهم سازد.
افزون بر این، در بخش زیرساخت ها، با چالش های جدی مواجه هستیم و با توجه به افزایش ظرفیت و تولید فولاد و محصولات فولادی طی سال های آینده، زیرساخت های فعلی جوابگو نیست و از دولت انتظار داریم در این زمینه حمایت کند چرا که معتقدیم زیرساخت ها بستر ساز تولید است و بدون آن با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد.
چالش بعدی، مساله صرفه مقیاس است. خصوصی سازی نامناسب زنجیره فولاد و عدم توجه به ادغام های عمودی و افقی و همچنین صدور مجوز برای واحدهای کوچک مقیاس که در سطح جهانی توانایی رقابت ندارند. در این مسیر، شرکت ملی فولاد برنامه ای به منظور ادغام واحدهای فولادسازی در ناحیه بندرعباس دارد که در حال هماهنگی با سهامداران آنها است… به علاوه دولت باید با اعمال سیاست های تشویقی مالیاتی، نسبت به افزایش رقابت پذیری فولادسازان از طریق ادغام آنها اقدام کند.
*جهت جلب و جذب دانش و منابع و امکانات داخلی و خارجی در زمینه اکتشافات معدنی و ایجاد واحدهای فراوری و تبدیل مواد معدنی به مواد واسطه و مصرفی ، هر دوی اینها مورد تاکید من است
*ما در اکتشاف کم کار کرده ایم. این را باید انجام دهیم. بخش خصوصی اولویت پیدا کرده و ما نمی خواهیم دولت کارها را بکند. شرکت های بزرگ الان هستند. ما مایلیم که آنهایی که قدرت دارند، شرکت تشکیل بدهند یا اگر شخص خودشان می توانند کار کنند، جلو بیایند. در این بخش ها ما اولویت می دهیم و از آنها دعوت می کنیم که در بخش معدن سرمایه گذاری کنند و نیرو بیاورند و همکاری خارجی هم بکنند. ما توجه ویژه ای به تکنولوژی های پیشرفته داریم.
در پایان از حضور همه عزیزان تشکر می‌کنم. برای همه عزیزان آرزوی موفقیت و توفیق داریم و امیدواریم که ان‌شاءالله از گزارشات و سخنرانی‌هایی که اساتید محترم و صاحب‌نظران خواهند داشت، بهره‌مند شوید. والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته
اردشیر فاضلی
مدیرعامل شرکت بازرگانی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیکو)
سید رسول خلیفه سلطانی
دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران
مهندس مدنیفر
مدیرعامل شرکت اپال پارسیان سنگان
حمیدرضا طاهری زاده
عضو هیئت مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران
اسدالله فرشاد
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران
