چرا قراردادهای اقتصادی‌ با تلاش دستگاه دیپلماسی رقم نخورده است؟

سوال یک فعال اقتصادی از دستگاه دیپلماسی کشور: چرا قراردادهای اقتصادی‌ با تلاش دستگاه دیپلماسی رقم نخورده است؟

صادرات عامل کلیدی افزایش کیفیت محصولات است و وقتی کشوری محصول خود را (مطابق با استانداردهای رایج جهانی) در جهت صادرات تولید می‌کند، به‌صورت خودکار سطح کیفیت محصولات را ارتقا می دهد.

مهندس تقی ممتازان، معاون بازرگانی فولاد کاوه جنوب کیش در گفت و گو با چیلان با تاکید بر نقش دیپلماسی اقتصادی در توسعه صادرات فولاد کشور گفت: مزیت‌های صادراتی برای هر کشور، به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم‌ می‌شوند. مزیت‌های داخلی می‌تواند شامل امکاناتی چون سطح تکنولوژی، نیروی انسانی، هزینه‌های مربوط به انرژی و غیره باشد. این موارد قادر خواهند بود تا در بازار داخلی قیمت تمام‌شده تولید محصول را کاهش دهند و این فرصت را برای صنایع داخلی فراهم کنند تا پروسه صادرات شکل‌گیرد.

لزوم فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی

معاون بازرگانی فولاد کاوه جنوب کیش مهم ترین الزام توسعه صادرات کشور نه فقط در فولاد بلکه در کلیت اقتصاد را فعال سازی دیپلماسی اقتصادی دانست و در تشریح آن به چیلان گفت: کشورهایی همچون ترکیه، چین و هند در بازارهای بین‌المللی و در سیاست خارجی، بخش عمده‌ای از دستگاه دیپلماسی و سفارتخانه‌های خود را به اتاق های بازرگانی و صنعت اختصاص داده اند؛ بدین صورت که بازارهای کشور هدف را بررسی نموده و فرآیند صادرات و واردات کشورهای مبدا و مقصد را مورد ارزیابی و امکان‌سنجی قرار می‌دهند و در این راستا امکانات صادرات را برای شرکت‌های داخلی خود فراهم می‌سازند و با جمع آوری مناقصه ها و درخواست های کشورهای مقصد نسبت به آماده سازی شرایط انعقاد قراردادها اقدام و در کنار آن از معافیت‌های به دست آمده در این پروسه نیز سود می‌برند.
ممتازان اضافه کرد: اکنون این سوال از دستگاه دیپلماسی کشور وجود دارد که چرا هیچ قرارداد اقتصادی‌ در راستای یک تلاش دیپلماسی با کشورهای همسایه رقم نخورده است؟ این در حالی است که ترکیه به عنوان یک کشور همسایه با ایران و عراق، همواره از فرصت‌ها استفاده کرده و حتی معافیت‌هایی را هم در این راستا به دست آورده است. این کشور بازار عراق را تنها توسط صنعت از آن خود نکرد، بلکه با کمک دیپلماسی اقتصادی توانست بخشی از بازار سیمان کشور عراق را در دست گیرد در حالی که این بازار می‌توانست بخشی از بحران‌های کنونی صنعت سیمان و بازار داخلی آن را مرتفع کند.

وی با بیان اینکه کشور ما تاکنون نتوانسته به معافیت‌های صادراتی (مانند معافیت‌های ذکر شده در مورد کشور ترکیه) در منطقه دست‌ یابد، تصریح کرد: در صورت ادامه این روند قطعاً ایران قدرت رقابت در زمینه جذب بازارهای بین‌‌المللی را در مقایسه با همسایگان خود از دست می‌دهد. در نتیجه دستگاه دیپلماسی قادر است و لازم است زمینه‌ساز صادرات باشد و به مقبولیت بیشتر صادرکنندگان کشور کمک کند. با این حال تاکنون در دستگاه اجرایی کشور، نگاه جدی به مقوله دیپلماسی اقتصادی به‌وجود نیامده است.

از دست دادن مزیت های رقابتی محصول

معاون بازرگانی فولاد کاوه جنوب کیش با بیان اینکه مزیت های رقابتی صادرات فولاد ایران در حال از دست رفتن است، اظهار داشت: به ‌عنوان نمونه در مورد نیروی انسانی باید متذکر شد که این نیرو در داخل کشور نسبتاً ارزان است، اما چندان کارا و با کیفیت نیست. آمارها حاکی از آن است که در کشور ما با وجود ارزان بودن نیروی انسانی، کارکرد مفید پایینی دارد. در نتیجه نیروی انسانی قادر نخواهد بود که بر روی تولید با کیفیت محصول، اثرگذاری مطلوبی داشته باشد.

وی ادامه داد: مورد بعدی انرژی در کشور ایران است. در دو دهه پیش نحوه توزیع و قیمت‌گذاری آن بسیار مناسب بود. این در حالی است که طی ۱۰ سال گذشته از سوی دولت برنامه‌هایی جهت گران‌تر شدن انرژی پیاده شده و در حال حاضر به بسیاری از کارخانه‌های بزرگ فولادی بدهی‌های فراوانی در بخش انرژی از جمله گاز و برق تحمیل شده است. این موضوع بیانگر آن است که انرژی از جمله مزیت‌های از دست رفته در کشور است. موضوع دیگر در صنعت فولاد کشور تکنولوژی است. اغلب تکنولوژی‌های موجود در کشور وارداتی است. سال‌هایی که صنعت فولاد کشور با ذوب آهن و گروه ملی صنعتی فولاد ایران شروع به فعالیت کرد، تکنولوژی ها وارداتی بود. پس از این شرکت‌هایی همچون فولاد خوزستان و فولاد مبارکه اصفهان که در کشور احداث شده‌اند، هم همواره دارای تکنولوژی تولید فولاد وارداتی بوده‌اند. حتی این تکنولوژی ها درجه یک نیستند به ‌طوری که چندین دهه از عمر تکنولوژی وارداتی توسط برخی از شرکت‌های اروپایی گذشته است و تازه به ایران راه پیدا کرده است. این درحالی است که بسیاری از فولادسازان اروپایی به‌دنبال تکنولوژی‌های جدیدتری برای تولید فولاد هستند. پس از گذشت چندین دهه از ورود تکنولوژی تولید فولاد به کشور – هر چند در برخی از شرکت‌های فولادی تلاش‌هایی در جهت بومی‌سازی تکنولوژی صورت گرفته است – اما در مجموع برای بومی‌سازی صنعت فولاد، جدیت لازم وجود ندارد. بنابراین سه مورد یادشده باعث می‌شود که صنعت فولاد کشور، برای کسب بازارهای بیشتر چندان ترغیب و تشویق نشود.

صادرات عامل اصلی افزایش کیفیت محصول

ممتازان صادرات را عامل کلیدی افزایش کیفیت محصولات عنوان کرد و افزود: این نکته قابل تامل است که وقتی کشوری محصول خود را (مطابق با استانداردهای رایج جهانی) در جهت صادرات تولید می‌کند، به‌صورت خودکار نیز سطح کیفیت محصول ارتقا خواهد یافت چه بسا این استانداردها در رقابت با سایر رقبا بهبود نیز بیابد. اما هنگامی که بازارهای صادراتی از دست بروند و انگیزه تولید در جهت صادرات کاهش یابد، متاسفانه سطح کیفی محصول تولیدی نیز افت خواهد کرد. در حال حاضر الگوی بارز یک تولیدکننده با کیفیت حوزه فولادسازی، در بازارهای داخلی و جهانی شرکت فولاد مبارکه است چرا که این شرکت توانسته محصولات خود را در بازارهای جهانی مطرح سازد. فولاد مبارکه با رویکرد صادراتی توانست کیفیت محصولات خود را افزایش دهد و در این راستا بازارهای صادراتی و رقابتی را نیز از آن خود سازد.

صادرات را در سال ۹۶ به ۶۰۰ هزار تن می رسانیم

معاون بازرگانی فولاد کاوه جنوب کیش به برنامه های صادرات این شرکت نیز اشاره ای داشت و گفت: سال گذشته از ۶۳۰ هزارتن محصول تولید شده حدود ۳۲۷ هزار تن به ارزش ۱۰۸ میلیون دلار صادر شد که این عدد کمی بالاتر از اهداف مشخص شده توسط بنیاد مستضعفان و هلدینگ کاوه پارس بوده است. محصولات شرکت هم به کشورهای عمان، ترکیه، اردن، هند، مازی، مراکش، تایلند و اندونزی ارسال شده است.

ممتازان در خصوص برنامه صادراتی و وضعیت آینده فولاد کاوه جنوب نیز اظهار داشت: در نظر داریم در سال جاری حجم صادراتمان را به ۶۰۰ هزار تن افزایش دهیم که درآمدی بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار نصیب مجموعه خواهد کرد. ضمنا این شرکت علاوه بر کشورهای حوزه خلیج فارس، جنوب شرق آسیا، اردن، مالزی، اندونزی و تایلند که در آن سهم صادراتی قابل توجهی به دست آورده، اکنون در سودای ورود به بازار ویتنام و فیلیپین، پاکستان و سریلانکا است. همچنین چشم انداز ترسیم شده برای مجموعه، تولید ۱۰ میلیون تن فولاد بوده و به دلیل قرار گرفتن در بهترین موقعیت استراتژیکی منابع آبی خلیج فارس و همچنین نزدیکی به معادن، رسیدن به چنین رقمی دور از ذهن نیست.