آیا رانت ادعایی در قیمت فروش مواد اولیه صنایع پایین دستی فولاد وجود دارد؟

علی‌محمد زمانی، مدیرعامل صبا فولاد زاگرس، در یادداشتی برای چیلان، به موضوع رانت در معاملات فولاد پرداخته است. درج این یادداشت توسط چیلان به معنای تأیید یا رد نظرات مطرح‌شده در آن نیست. چیلان این آمادگی را دارد که نظرات فعالان بازار و زنجیره فولاد را در مورد موضوعات مختلف به‌صورت بی‌طرفانه منعکس کند و انتشار این یادداشت نیز در همین راستا است. کارشناسان و فعالان زنجیره فولاد می‌توانند یادداشت‌ها، نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود در خصوص موضوعات مختلف صنعت فولاد را برای چیلان ارسال کنند.

به گزارش چیلان ، علی‌محمد زمانی، مدیرعامل صبا فولاد زاگرس، در یادداشت خود نوشته است:

در مقدمه برای اینکه جایگاه بحث در مورد رانت در معاملات فولاد، از حمایت برای ارزان‌فروشی در بورس کالا دور گردد، به تعریف مبنایِ فشار قیمت در معاملات می‌پردازیم.

اینکه کسانی با فشار بر قدرت درخواست تصاحب حق و منافع دیگری را داشته باشند نه تنها مصداقِ اصطلاح رنگ و رو باخته رانت، بلکه مصداق دست در جیب دیگران کردن در روز روشن است؛ ولی از طرف دیگر، این‌که صاحبان قدرت کسانی را به واسطه محدود کردن در تامین نیاز ( مهندسی عرضه و عرضه قطره‌چکانی ) در فشار قرار دهند و خریدار را مجبور به پرداخت وجه بیشتری کند آن هم مصداق منفعت‌طلبی نامشروع است.

از طرفی اگر اطلاعات معاملات انجام شده در بورس کالا را بررسی کنید و از مقدار معاملات و میانگین نرخ فروش، اعدادی را که میانگین عملکرد سالانه و یا دوره‌ای فولادسازان بزرگ است یادداشت کنید و با اطلاعات مندرج در کدال همان شرکت‌ها در بخش فروش داخلی مقایسه کنید متوجه اصل رانت خواهید شد.

عموما شرکت‌ها با مهندسی عرضه و با تبلیغ صادرات و نیاز ارزی برای ادامه فعالیت جاری خود، از عرضه مکفی در بورس کالا طفره می‌روند و با محدود کردن عرضه و انباشتِ فشار تقاضا، نسبت به قیمت‌سازی اقدام می‌کنند. در بخش دوم، فروش داخلی خود در خارج از بورس کالا را به‌صورت غیررسمی به برخی خواص واگذار می‌کنند و بطور حتم اینجاست که باید دنبال رانت اصلی بود.

تقریبا در هیچ یک از شرکت‌های فولادی تامین‌کننده صنایع پایین دستی نمی‌توان فروش خارج از بورس را پیدا نکرد و …

این مقدار از ۵۰ درصد عرضه تا بیش از ۲۰۰ درصد مقدار عرضه شده در بورس کالا در سال ۹۸ بوده است. بنابراین آنچه امروز محرز است فشار مضاعف عرضه‌کننده بر تقاضا به واسطه عرضه محدود است و قیمت سازی برای معاملات غیررسمی و احتمالا زیر قیمت معامله‌شده در بورس برای استفاده از رانت اصلی نیز محرز است.

در بررسی فروش خارج از بورس فولادسازان صرفا برخی خواص حضور دارند که اگر رانتی هم وجود دارد بطور حتم رانت اختلاف قیمت زیر قیمت بورس با فروش داخلی به خواص است.

در آذر ماه سال گذشته دبیر ستاد تنظیم بازار طی نامه‌ای معاملات خارج بورس شمش فولادی را بعنوان معامله خارج شبکه تلقی نموده ولی هیچ نهاد نظارتی بر آن کنترل نداشته و خواص از این رانت به خوبی بهره برده‌اند. این‌که آیا فسادی هم در معاملات خارج از بورس وجود دارد جنبه دیگر مسئله است که با تحلیل اطلاعات فروش داخل مندرج در کدال و معاملات بورس کالا بعضاً شاهد قیمت پایین‌تر معاملات خارج از بورس هستیم. این مورد بطور خاص باید توسط مراجع نظارتی بررسی و در مورد آن، اظهار نظر شود.