سرمایه‌گذاری به‌منظور ایجاد توازن در زنجیره تولید، در گزارشی ازسوی انجمن تولیدکنندگان فولاد به‌عنوان یکی از اولویت‌های صنعت فولاد اعلام شده است. در این گزارش عنوان شده نتایج بررسی‌ها درباره موازنه حلقه‌های زنجیره فولاد نشان می‌دهد در سال‌های پیش‌رو با کمبود کنسانتره سنگ آهن مورد نیاز واحدهای گندله‌سازی روبه‌رو خواهیم بود که نبود توازن در این حلقه‌ها، تولید حلقه‌های پایین‌دستی و دستیابی به تولید و صادرات برنامه‌ریزی‌شده در چشم‌انداز فولاد را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. معادن سنگ آهن متعددی در کشور وجود دارند که تعداد کمی از این معادن، بزرگ‌مقیاس بوده و دارای ذخایر عظیم هستند، به‌طوری‌که عمده معادن سنگ‌آهن کشور کوچک و متوسط مقیاس بوده و بیشتر در مناطق کم‌آب کشور پراکنده‌اند. از این‌رو احداث واحدهای فرآوری با ظرفیت‌های بالا با مشکلات متعددی روبه‌رو خواهد بود. بر این اساس و با توجه به اینکه واحدهای کنسانتره‌سازی در ظرفیت‌های متوسط و پایین نیز اقتصادی هستند، در کنار توسعه کنسانتره‌سازی در مقیاس بزرگ، تمرکز روی ظرفیت‌های کوچک و متوسط و حمایت از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این حلقه از زنجیره فولاد، ازجمله راهکارهای ایجاد توازن در این حلقه است. البته باید نسبت به تسریع در رسیدن واحدهای کنسانتره‌سازی جدید به تولید اسمی و بهینه‌سازی راندمان عملیاتی این واحدها تلاش کرد.
ایمیدرو مسئول پایش زنجیره فولاد
ایران مقام نخست را در دنیا در تولید آهن اسفنجی دارا است، اما برخی از واحدهای تولیدی آهن اسفنجی برای تامین مواد اولیه با کمبود روبه‌رو هستند. در این‌باره مهدی کرباسیان، رئیس هیئت عامل ایمیدرو اظهار کرد: از نظر آهن اسفنجی نزدیک به ۲۵ میلیون تن تولید داریم و در دنیا صاحب مقام نخست هستیم که با راه‌اندازی پروژه‌های استانی پیش‌بینی ما این است که مقام نخست جهانی خود را در تولید آهن اسفنجی همچنان حفظ کنیم. بنابراین در این راستا اقدام‌های مهمی در کشور در جهت تکمیل زنجیره فولاد تا رسیدن به تولید آهن اسفنجی و فولاد خام شده است.
کرباسیان در ادامه درباره تامین مواد اولیه و گندله‌سازی واحدهای آهن اسفنجی عنوان کرد: مواد اولیه در ۷ طرح فولادی قرار است با یک تقسیم‌بندی در کارخانه‌های گندله‌سازی کشور همچون چادرملو، گل‌گهر و در مرحله بعد سنگان که گندله کارخانه‌های آهن اسفنجی را تامین می‌کنند، تامین شود. با راه‌اندازی کارخانه گندله‌سازی سنگان که زیر نظر فولاد مبارکه است و همچنین راه‌اندازی کارخانه اوپال پارسیان که تولید آن به‌تازگی آغاز شده است، زنجیره تولید فولاد به مرحله توازن دست پیدا کند.
وی با اشاره به این موضوع که تمام تلاش ما در تولید زنجیره فولاد از مرحله کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی و شمش این است که به توازن برسیم، گفت: یکی از اقدام‌های مهمی که برای ایجاد توازن در سال‌های ۹۲ و ۹۳ انجام شد این بود که طرح جامع فولاد به‌صورت دقیق‌تری مورد بازنگری قرار گرفت. این کار مهم را شرکت فولاد تکنیک به‌عنوان بازوی شرکت ملی فولاد ایران انجام داد. این شرکت هر ۳ ماه یکبار طرح ۵۵ میلیون تن فولاد در چشم‌انداز ۱۴۰۴ را در جهت حفظ و ایجاد توازن زنجیره فولاد پایش می‌کند.
وی در ادامه با اشاره به اقدام‌های دیگر برای تکمیل زنجیره فولاد عنوان کرد: براساس دستور محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت، ایمیدرو محور قرار گرفته تا تمامی پروژه‌های زنجیره فولاد از سنگ آهن تا صنایع پایان‌دست فولاد را پیگیری و پایش کند تا توازن زنجیره حفظ شود. البته این نظارت را در دوره قبل خود وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌داد اما این مسئولیت به‌صورت دقیق‌تر به سازمان ایمیدرو واگذار شده است. ما هم امیدواریم با همکاری سایر واحدها و بخش‌های فولادی زنجیره توازن فولاد را حفظ کنیم.
به‌دنبال تکمیل زنجیره فولاد تا افق چشم‌انداز
واحدهای آهن اسفنجی در حال افزایش است، این در حالی است که بسیاری از واحدهای تولید آهن اسفنجی با کمبود گندله و کنسانتره روبه‌رو هستند. در این‌باره منصور یزدی‌زاده، مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران اظهار کرد: یکی از برنامه‌های ما این است که برای واحدهای تولید آهن اسفنجی تا جایی که مقدور باشد واحدهای گندله‌سازی ایجاد کنیم تا هم بحث کاهش هزینه را کاهش داده و هم اینکه زنجیره تولید را تکمیل کرده باشیم.
یزدی‌زاده در ادامه با اشاره به برنامه‌هایی که برای زنجیره فولاد در افق چشم‌انداز در نظر گرفته شده است، گفت: به‌طور کلی بحث پایش و طرح جامع فولاد در چشم‌انداز ۱۴۰۴ به یکی از بحث‌هایی مهم در ایجاد توازن در زنجیره تبدیل شده است، یعنی درحال‌حاضر هرچند با کمبودهایی برای پایین‌دست روبه‌رو هستیم، اما با پایشی که در حال انجام است و با اقدام‌هایی که قرار است انجام شود، وضعیت زنجیره فولاد رو به بهبود است. در چشم‌انداز ۱۴۰۴ اگر ما بخواهیم به ۵۵ میلیون تن برسیم به‌صورت جزئی در کنسانتره با کمبود روبه‌رو هستیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود کمبود کنسانتره اقدام به صادرات سنگ آهن می‌کنیم، گفت: صادرات سنگ‌آهن یک بحث جدی است که نیازمند بررسی بیشتر است. موضوع بالادست فولاد و سنگ‌آهن به این مسئله برمی‌گردد که تا زمانی که امکان ایجاد کنسانتره وجود ندارد، واحدهای سنگ آهن برای توسعه خود نیازمند سرمایه‌گذاری و ارز هستند، از این‌رو دست به صادرات می‌زنند. البته اینکه چه باید کرد که صادرات خام نداشته باشیم، موضوعی است که به‌صورت مشترک در ستاد زنجیره فولاد در حال شکل‌گیری و هدف است. هدف ما در این ستاد این است که با مشارکت ان‌جی‌اوها یعنی هم با مشارکت صادرکنندگان سنگ آهن و هم انجمن تولیدکنندگان فولاد و شرکت ملی فولاد با محوریت ایمیدرو و نظارت این سازمان از این خام‌فروشی پیشگیری کنیم. بنابراین تاکید ما این است که در راستای چشم‌انداز ۱۴۰۴ باید درست حرکت کنیم تا زنجیره را به توازن برسانیم تا به هدف تعیین‌شده یعنی ۵۵ میلیون تن فولاد خام دست یابیم.
مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران در پاسخ به این پرسش که برخی از معادن مانند چادرملو یا گل‌گهر به سمت تکمیل زنجیره برای تولید فولاد پیش می‌روند آیا با این اقدام، طرح‌های فولادی در استان‌های مختلف برای تامین مواد اولیه خود درآینده با مشکل روبه‌رو نمی‌شوند، گفت: آنها بخشی از تولید بالادست را در اختیار دارند، از این‌رو درصدد توسعه پایین‌دست خود برآمده‌اند. هرچند به‌نظر می‌رسد که اگر این کار انجام نمی‌شد، بهتر بود، چراکه ایجاد توسعه به‌صورت عمودی همواره با مشکلاتی روبه‌رو خواهد بود، بنابراین اگر آنها در تخصص خود توسعه پیدا می‌کردند، به نتایج بهتری منتج می‌شد. یکی از دلایل اینکه سنگ‌آهنی‌ها پایین‌دست خود را توسعه داده‌اند، به این موضوع برمی‌گردد که سرمایه‌گذاری در این بخش به‌صورت کامل انجام نشده است. اما اگر به‌طور کلی سرمایه‌گذاری بیشتری در معادن سنگ‌آهن شود این توازن ایجاد خواهد شد و با کمبودی در این زمینه روبه‌رو نخواهیم بود.
بهادر احرامیان
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران
عزیز قنواتی
مدیرعامل فولاد امیر کبیر کاشان
کیوان جعفری طهرانی
تحلیلگر بازارهای بین الملل فولاد و سنگ آهن
مرتضی آقاجانی
مدیرعامل شرکت مهندسی معادن و فلزات (MME)
