ضعف در اکتشاف مهم‌ترین چالش‌ حوزه معدن و صنایع معدنی

کارشناس اکتشاف شرکت توسعه معادن و فلزات عنوان کرد: ضعف در اکتشاف مهم‌ترین چالش‌ حوزه معدن و صنایع معدنی

امروزه اکتشافات به حلقه مفقوده بخش معدن کشور تبدیل شده ‌‌است و این در حالی است که ایران ۷ درصد از ذخایر معدنی جهان را در خود جای‌‌ داده‌‌ است. عدم سرمایه‌گذاری مناسب، ضعف در دانش‌زمین‌شناسی و کمبود اطلاعات و عدم به‌کارگیری از روش‌های نوین از جمله دلایل ضعف اکتشافی کشور عنوان می‌شود. با توجه به اینکه بارها عنوان شده که بخش معدن و صنایع‌معدنی قادر است، جایگزین درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران شود؛ توسعه این بخش منوط به اکتشافات جدید است و لازم است که حرکت جدی در این زمینه آغاز شود.

به گزارش چیلان ،امروزه اکتشافات به حلقه مفقوده بخش معدن کشور تبدیل شده ‌‌است و این در حالی است که ایران ۷ درصد از ذخایر معدنی جهان را در خود جای‌‌ داده‌‌ است. عدم سرمایه‌گذاری مناسب، ضعف در دانش‌زمین‌شناسی و کمبود اطلاعات و عدم به‌کارگیری از روش‌های نوین از جمله دلایل ضعف اکتشافی کشور عنوان می‌شود. با توجه به اینکه بارها عنوان شده که بخش معدن و صنایع‌معدنی قادر است، جایگزین درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران شود؛ توسعه این بخش منوط به اکتشافات جدید است و لازم است که حرکت جدی در این زمینه آغاز شود.

شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات باتوجه ‌به اینکه یک شرکت بزرگ در بخش معدن و صنایع معدنی است، توجه ویژه‌ای به بحث اکتشاف داشته و طی سال‌های گذشته گام‌های مثبتی در جهت سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشاف برداشته است. «ومعادن» توجه ویژه‌ای به بحث تجهیزات حفاری و اکتشافی دارد و تجهیزات موردنظر، از جمله دستگاه‌های حفاری به‌روز را سفارش داده؛ همچنین از طرفی برنامه‌ریزی کرده تا برای تربیت نیروهای متخصص موردنیاز نیز یک کار متناسب انجام شود.

با توجه به اهمیت اکتشافات در توسعه بخش معدن کشور، معدن‌نیوز با احسان آشوری کارشناس اکتشاف گفت‌و‌گویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید. این گفت‌و‌گو در ۲ بخش منتشر می‌شود.

احسان آشوری وضعیت اکتشاف در کشور را نسبت به سایر نقاط دنیا نامناسب دانست و اظهار داشت: متاسفانه کشور در زمینه اکتشافات از وضعیت خوبی برخوردار نیست. مشکلات بخش اکتشافی کشور شامل چند مورد است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

وی افزود: چالش نخست ما در ابتدا در زمینه روش‌ها است. در حال حاضر روش‌های ما به حالت کلیشه درآمده است؛ به معنای این که وقتی می‌خواهیم شرح خدماتی را برای یک منطقه بنویسیم، شرح خدمات یکسانی را می‌نویسیم به تعبیری این شرح خدمات‌ها روح ندارند چرا که هر کانساری طبیعت خود را دارد. دسته‌بندی روش‌های اکتشاف به راه‌حل نیاز دارد، به عنوان مثال در ژئوفیزیک فقط از آی پی آر اس و مغناطیس استفاده می‌کنیم که برای هر کدام ما یک بستر تعریف شده داریم.

آشوری با اشاره به اینکه در روش‌های اکتشافی از دنیا فاصله داریم گفت: برای نمونه اگر دنبال مگنتیو هستید از روش مغناطیس سنجی استفاده کنید، اگر سولفیدی داشته باشید می‌توانید از آی پی آر اس استفاده کنید که باید تاکید کنم که دستورالعمل‌ها به صورت کلیشه‌ای استفاده می‌شود. روش‌های الکترومغناطیس بسیار کم انجام شده است و تعداد دستگاه‌هایی که در کشور وجود دارد محدود هستند و افرادی که بتوانند این روش را انجام دهند چه برداشت و چه تفسیر تعدادشان کم است، اغلب آشنایی کارشناسان ما در این زمینه‌ها، در حد تئوری می‌باشد، بر همین اساس در کشور ژئوفیزیک‌های عمیق و حفاری‌های عمیق نداشتیم.

این کارشناس اکتشاف چالش دیگر بخش اکتشاف را در حوزه زمین‌شناسی دانست و افزود: ما در شناخت زمین‌شناسی ایران بسیار عقب هستیم (مدل متالوژنی). نظام طبقه‌بندی کانسارها در دنیا همان طور که می‌دانید مصنوعی می‌باشد به معنای این‌که بر اساس شباهت‌ها، پدیده‌ها را تقسیم‌بندی می‌کنیم که این طبقه‌بندی در طول زمان تعادل برقرار می‌کند یعنی بر اساس آن نیازها و طرز تفکری که دارید، تغییر می‌کند.

وی ادامه داد: نظام طبقه‌بندی کانسارها در دنیا در یک برهه‌ای بر اساس هندسه و در یک دورانی بر اساس فلز انجام می‌‌شد. این اواخر بر اساس محیط زمین‌شناسی تقسیم‌بندی صورت می‌گرفت که در حال حاضر بیشتر تقسیم‌بندی‌ها بر اساس پدیده‌های تشکیل دهنده می‌باشند. امروزه در دنیا به این موضوع پی برده‌اند که پدیده‌های تشکیل‌دهنده (کانسارساز) بسیار مهم است. متاسفانه ما در موضوع دانش زمین‌شناسی و شناخت زمین‌شناسی ایران مشکل داریم.

آشوری با اشاره به نبود روش‌های جدید در اکتشافات کشور گفت: ما از دانش عمومی بی‌بهره هستیم و دانش ما با دنیا به روز نمی‌شود. معضل دیگر در زمینه شناخت ما از زمین‌شناسی ایران است، خارجی‌ها کشور ما را بیشتر و بهتر از ما می‌شناسند.

این کارشناس اکتشاف کشور در ادامه عنوان کرد: چالش دیگر ما در بخش آزمایشگاه‌ها است. آزمایشگاه‌های ما دارای دستگاه‌های خوبی هستند اما متاسفانه دانش استفاده از این دستگاه‌ها وجود ندارد، زمانی که یک کار تحقیقاتی را می‌خواهیم اجرا کنیم، آن را آنالیز می‌کنیم و متوجه می‌شویم که آنالیزهای ما از خطای بالایی برخوردار هستند، به این معنا که آزمایشگاه‌های موجود در کشور روال یکسان ندارند و در یک آزمایشگاهی نتایج خوبی حاصل می‌شود و در یک آزمایشگاه دیگر نتایج خوبی را مشاهده نمی‌کنیم که این مشکل به منابع انسانی و مدیریتی ما مربوط می‌شود.

وی درباره ارائه راهکاری برای حل این مشکل گفت: این پرسش سختی است مانند این که بگویید وضعیت اقتصاد ما خراب است و چه راه‌حلی مدنظر دارید؟ اما رفع این چالش‌های موجود در بخش اکتشاف کشور در ابتدا به سازمان زمین‌شناسی و سپس دانشگاه‌ها مربوط می‌شود. تا زمانی که دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش را اصلاح نکنیم خیلی از این موارد تغییری نمی‌کنند، این عقب‌ماندگی‌ها را اگر در کشورمان بخواهیم به صورت ریشه‌ای اصلاح کنیم باید نظام تفکری، آموزشی و جهان‌بینی و اینکه مدیران ما چگونه فکر می‌کنند را بازنگری کنیم. گمان می‌کنم که مدیران ما اصلا فکر نمی‌کنند چون تفکر یک نوع مهارت است.

آشوری افزود: در کشور ما علوم انسانی ضعف دارد. در سال ۲۰۲۰ در نشست جهانی اقتصاد، ده عنوان به عنوان مهارت‌هایی سواد عرضه شد که شامل “تفکر نقاد”، ” تصمیم‌گیری”، “هوش هیجانی”، “خلاقیت”، “مدیریت و همکاری با دیگران” و “فنون مذاکره” بود. این موارد را ما حتی در سطح مدیران نداریم.

وی ادامه داد: برای ارتقای دانش زمین‌شناسی این گونه نیست که با کتاب خواندن دانش خود را در این زمینه افزایش دهید، باید ابتدا از دانشگاه آغاز کرد و اصول آموزشی در دانشگاه را اصلاح کرد. بخش عمده‌ای از دانش زمین‌شناسی تجربی است برای نمونه دانشجویان معدن و زمین‌شناسی برای درک بهتر مطالب باید بازدیدهای میدانی داشته باشند اما در حال حاضر بازدیدها در دانشگاه‌ها کاهش یافته است.

آشوری بر تعامل با دنیا تاکید کرد و گفت: ما می‌توانیم در قالب پروژ‌ه‌های مشترک با شرکت‌های بزرگ دنیا همکاری کنیم و با این روش می‌توانیم به آموزش کارشناسان در کشور بپردازیم و کارشناسان متخصص تربیت کنیم که این کار انجام نمی‌شود. اگر بخواهیم در محیط خلاء زندگی کنیم و تعامل نداشته باشیم پیشرفت نمی‌کنیم.

وی افزود: در زمینه به‌کارگیری روش‌های نوین در کشور بسیار صحبت می‌شود اما صبحت در خصوص این روش‌ها تا اجرای آن بسیار تفاوت دارد. دستگاه‌هایی که در تکنولوژی‌های اکتشافی استفاده می‌شوند مانند موبایل نیستند که کاتالوگ و راهنمای آن را بخوانیم و راه‌اندازی کنیم. زمانی که یک دستگاه اکتشافی را از فونیکس خریداری کرده و در کشور اجرا می‌کنیم مطمئن باشید تا سال‌ها نمی‌دانیم این نتایجی که از این زمین برداشت کردیم چه اندازه نویز داشته و نادرست هستند؛ باید آزمون و خطا انجام بدهیم که بررسی این نتایج را بسنجیم به دلیل این که پیش پردازش و تفسیر این داده‌ها یک کار تخصصی است که فقط صرفا در تئوری نمی‌توانیم این‌ها را حل کنیم.