چیلان : هدف اصلی جنگ اقتصادی وارد آوردن فشار بر مردم و استفاده از این اهرم قدرت به منظور اعمال فشار به حکومت است. حرکت و آهنگ تغییرات در این جنگ به صورت آهسته و پیوسته است و به همین دلیل نباید تصور شود که با کسب یک برتری اقتصادی، تمامی مولفه‌ها به نفع کشور به پایان رسیده است. بلکه این برتری در بستر زمان به دست می‌آید و پایداری آن، شرط اصلی حصول موفقیت به حساب می‌آید.
حوزه صنعت فولاد کشور از ابتدای تحریم‌ها مورد توجه آمریکا قرار داشته و تاکنون به صورت مرتب مورد تحریم کلی یا موردی قرار گرفته است. این صنعت در برابر تحریم‌های ایالات متحده امریکا ایستادگی بی‌نظیری را به نمایش گذاشته و توانسته است با پایداری و استمرار تولید، علاوه بر کمک شایان به صنعت کشور، موجب ارزآوری و برهم زدن محاسبات آمریکا گردد.
در اواخر سال ۱۳۹۶ و قبل از اعمال تحریم‌های آمریکا توسط ترامپ، ریچارد نفیو اقدام به انتشار کتابی با عنوان هنر تحریم‌ها در مورد نحوه اعمال تحریم‌ها بر ایران نمود. با تحلیل نظرات و اقدامات مسئولان آمریکایی مندرج در این کتاب مشخص می‌گردد که اولاً تحریم‌گذار تحریم را به عنوان ابزار اصلی و ثابت در جعبه‌ابزار تعامل خود با کشورهای دیگر می‌داند و این امر با اقدامات مقطعی قابل رفع نبوده و در موارد و زمینه‌های مختلف قابل استفاده مجدد است و ثانیاً آنچه سرنوشت جنگ اقتصادی را مشخص خواهد کرد، هنر استقامت در ابعاد مختلف و بهکارگیری روشهای مختلف خلاقانه همانند داخلی سازی قطعات و تجهیزات است که در گام آخر می‌تواند شرایط مثبتی را برای کشور تحت تحریم، رقم زند.
چارچوب اصلی تحریم بنا بر اطلاعات مستخرج از کتاب هنر تحریم‌ها از گامهای زیر تشکیل شده است:
- شناسایی اهداف اعمال تحریم و تعریف گامهای بازگشتی حداقلی از طرف کشور هدف به‌طوری‌که آن کشور بتواند از طریق آن‌ها فشار را از روی خود بردارد.
- درک حداکثری و شناخت ماهیت کشور هدف ازجمله آسیبپذیریها، منافع و تعهدش به هر آن کاری که باعث تحریم‌ها شده است و میزان آمادگی آن کشور برای دفع فشار.
- ایجاد راهبردی دقیق، روشمند و دارای بازدهی برای افزایش تدریجی فشار بر نقاطی که آسیب‌پذیری در آن وجود دارد، در عین اجتناب از نقاطی که آسیب‌پذیری ندارند.
- رصد اجرای تحریم‌ها و ارزیابی دوباره و مستمر فرضیات ابتدایی موجود در مورد استقامت کشور هدف، اثرگذاری تحریم‌ها در پایین آوردن این استقامت و چگونگی بهبود دادن راهبرد تحریم
- ارائه یک نقشه راه مشخص به کشور هدف در مورد شرایط لازم برای رفع تحریم‌ها و همچنین پیشنهاد دنبال کردن مذاکره برای رسیدن به توافقی که بتواند فشار تحریم‌ها را کنار بزند، در عین اینکه نیازهای کشورهای تحریم کننده را برطرف کند.
با توجه به گامهای مطروحه، آنچه می‌بایست مسئولان صنعت فولاد به آن توجه ویژه داشته باشند این موضوع است که اولین گام برای عملیاتی نمودن هر تهدید ازجمله تحریم، شناسایی دارایی‌ها و آسیب‌پذیری‌های آن صنعت است.
نتایج تحریم صنایع فولاد نشان‌دهنده آن است که آمریکا تاکنون موفق به شناسایی دقیق آسیبپذیریها این صنعت نشده است. اما در حال حاضر اطلاعات حساس و بااهمیت زنجیره تولید فولاد از طرق مختلف و به صورت عمومی انتشار می‌یابد و در تحریم‌های صنایع فلزی و معدنی به همین آمار استناد شده است. از جمله این اطلاعات می‌توان به کشورهای مقصد صادرات زنجیره مواد معدنی کشور، مبادی واردات و میزان مواد اولیه وارد شده، میزان ارز وارد شده به کشور، میزان ارز فروش رفته در سامانه نیما، انتشار اطلاعات مبسوط از میزان تولیدات در گزارش‌ها و ارائه اطلاعات به انجمن‌های خارجی اشاره نمود. همچنین نیازمندی صنایع فولاد به قطعات و تجهیزات غیربومی به منظور تامین این موارد از داخل کشور، شکل گسترده‌ای در فضای مجازی منتشر می‌گردد.
با دقت در گامهای مطرح شده برای فرآیند تحریم و این موضوع که شناسایی ظرفیت‌ها، توانمندی‌ها و آسیب‌پذیری‌های کشور، اولین مرحله از فرآیند اعمال فشار حداکثری ایالات متحده آمریکا به منظور محدود نمودن صادرات غیرنفتی می‌باشد، موضوع ادامه نشر گسترده اطلاعات، کشور را در مراحل بعدی با تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌های فولادی مواجه مینماید. لذا به منظور کاهش زمینه تهدیدات دشمنان و جلوگیری از ایجاد اختلال اقتصادی، به عنوان اولین گام در جهت مقابله با تحریم ضروری است از انتشار هرگونه اطلاعاتی که هیچ نوع استفاده مشخصی برای ذینفعان صنایع فولادی، سهام‌داران این صنایع و سایر افراد مربوط ندارد خودداری گردد.
سیدرضا شهرستانی
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد
