زنجیره ارزش‌ فولاد ایران در چند دهه گذشته، با تکیه بر پتانسیل‌های معدنی و ذخایر انرژی و با تکیه بر سرمایه‌گذاری‌های گسترده صورت‌گرفته، رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. شرکت اپال پارسیان سنگان با بهره‌مندی از ظرفیت تولید ۵ میلیون تن گندله در سال، یکی از مهمترین فعالان زنجیره فولاد کشور به شمار می‌آید.

این شرکت در سال‌های اخیر با دنبال کردن استراتژی‌هایی مانند بهبود بهره‌وری خطوط تولید و تکیه مستمر بر توان متخصصان داخلی به دستاوردهای ارزشمندی مانند ثبت رکوردهای متعدد روزانه و ماهانه تولید و با بومی‌سازی بیش از ۴ هزار و ۲۰۰ قطعه و تجهیز به دستاورد صرفه‌جویی ارزی به میزان ۸ میلیون یورو رسیده است. با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای و برنامه‌های راهبردی این شرکت در مسیر ارتقای جایگاه در زنجیره فولاد، در آینده‌ای نزدیک می‌توان چشم‌انداز درخشانی را برای خلق ارزش‌ مضاعف و نقش‌آفرینی این شرکت در تامین مواد اولیه صنعت فولاد متصور بود.

در سال‌های اخیر اهمیت مقوله جهش تولید به عنوان کلیدواژه توسعه و رشد اقتصادی ایران مورد تاکید قرار گرفته است. با این حال، بایستی توجه داشت که بخش معدن و صنایع معدنی به عنوان نقطه شروع و حلقه نخست ارزش‌آفرینی می‌تواند آغازگر و تضمین‌کننده توسعه صنعتی در کشور باشد. در واقع اهمیت این بخش، هم از حیث ایجاد ارزش افزوده و اشتغال چشمگیر، به ویژه در نواحی کمترتوسعه‌یافته قابل توجه است و هم از منظری دیگر، به عنوان تامین‌کننده مواد اولیه صنایع پایین‌دستی می‌تواند متضمن تامین و تولید پایدار صنعت کشور باشد.

در این بین، پتانسیل‌های ارزشمند معدنی ایران، به ویژه در حوزه سنگ‌آهن، در کنار بهره‌مندی از ذخایر کم‌نظیر انرژی، فرصتی بی‌بدیل و مزیت‌های نسبی بزرگی را برای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی ایجاد کرده است. شرکت اپال پارسیان سنگان نیز به عنوان زیرمجموعه هولدینگ سرمایه‌گذاری پارسیان، یکی از نقش‌آفرینان مهم زنجیره فولاد ایران قلمداد می‌شود که در حوزه استراتژیک حلقه‌های بالادستی زنجیره فولاد و تولید کنسانتره و گندله آهن فعالیت دارد و چشم‌انداز خود را ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در زﻣﺮه ۳ ﺑﺮﻧﺪ ﺑﺮﺗﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﮐﻨﺴﺎﻧﺘﺮه و ﮔﻨﺪﻟﻪ ﮐﺸﻮر ﺗﺎ اﻓﻖ ۱۴۰۴ قرار داده است تا به این ترتیب بتواند ضمن ارتقای عملکرد تولیدی و مالی، سهم مناسبی را از تحقق چشم‌اندازهای پیش‌بینی‌شده برای زنجیره ارزش صنعت فولاد در ایران بر عهده بگیرد.

دورنمای خلق ارزش مضاعف

ایران امروز در سایه مزیت‌ها و پتانسیل‌های خدادادی و سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته یکی از بزرگترین فعالان زنجیره فولاد در جهان به شمار می‌آید که زنجیره ارزش کامل این صنعت در نواحی مختلف کشور توسعه یافته است.

با این حال باید توجه داشت تداوم مسیر رشد و تعالی صنعت فولاد در ایران مستلزم تامین مواد اولیه آن به شکلی پایدار و به صرفه است و منطقه سنگان به عنوان ناحیه‌ای ثروتمند و برخوردار از ذخایر گسترده سنگ‌آهن، از ظرفیت بالایی برای تحقق این موضوع برخوردار است. گفتنی است کارخانه تولید کنسانتره شرکت اپال پارسیان سنگان، اولین کارخانه کنسانتره آهن در منطقه سنگان به شمار می‌آید که در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری رسید.

این شرکت در گام بعدی در مسیر ارزش‌آفرینی مضاعف در منطقه سنگان، کارخانه گندله‌‎سازی به ظرفیت ۵ میلیون تن را نیز در سال ۱۳۹۶ به بهره‌برداری رساند. هم‌اکنون محصولات واحد تولید کنسانتره‌ در کارخانه گندله‌سازی به مصرف می‌رسند و مابقی مواد اولیه مورد نیاز واحد گندله‌سازی از سایر شرکت‌های تولیدکننده در منطقه خریداری می‌شوند. با توجه به این موضوع، شرکت پارسیان سنگان، احداث یک واحد تولید کنسانتره سنگ‌آهن به ظرفیت ۴/۲ میلیون تن در سال را نیز در دستور کار قرار داده است تا به این ترتیب، بتواند ارزش‌آفرینی حداکثری را در منطقه و کشور داشته باشد. این پروژه که با همکاری پیمانکاران داخلی و بین‌المللی هم‌اکنون در دست احداث قرار دارد، انتظار می‌رود در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ وارد فاز بهره‌برداری شود. البته برنامه نهایی شرکت اپال پارسیان سنگان برای افق ۱۴۰۴، رسیدن به توانایی تولید اقتصادی ۵/۷ میلیون تن گندله است که هم‌اکنون مطالعات مفهومی و مقدماتی این دورنما آغاز شده است و با تدوین برنامه‌های راهبردی قابل دسترسی و اجرا خواهد بود.

بسترسازی برای توسعه پایدار

در چند سال گذشته، تحریم‌ها به شکل جدی‌تری مسیر رشد و اعتلای اقتصادی کشور را هدف قرار داده‌اند تا با قطع ارتباط صنایع کشور با تولیدکنندگان قطعات و تجهیزات و تامین‌کنندگان فناوری، امکان توسعه یافتن و ادامه فعالیت واحدهای صنعتی را سلب کنند. با این حال، تجربه نشان می‌دهد در شرایط اعمال محدودیت‌های بیرونی، فضا و محیط مناسبی برای شکوفایی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های دانشی و فناورانه داخلی کشور ایجاد می‌شود تا با تکیه بر توان متخصصان کشور بتوان مسیر توسعه را حتی با سرعت و کیفیت بالاتری نیز پیمود.

شرکت اپال پارسیان سنگان نیز به عنوان مجموعه‌ای که از ابتدا در مسیر ارزش‌آفرینی، توسعه ظرفیت‌ها و تشکیل سرمایه حرکت می‌کند، نه‌تنها هیچگاه به تحریم‌ها به عنوان عامل محدودکننده‌ای در مسیر ارزش‌آفرینی و تعالی خود نگاه نمی‌کند، بلکه از این موضوع به عنوان فرصتی برای تقویت ساخت داخل و کاهش نیاز به واردات استفاده کرده و دستاوردهای کم‌نظیری را به دست آورده است. شرکت اپال پارسیان سنگان در راستای بهینه‌سازی و ارتقای بهره‌وری فرایندها و منابع، حمایت از ایده‌ها، ایجاد بسترهای لازم برای شناسایی تکنولوژی‌های جدید و انتقال آن‌ها و استفاده حداکثری از توان ساخت داخل فرایندهای تحقیق و توسعه خود را سازماندهی و جهت‌دهی می‌کند. واحد بومی‌سازی این شرکت نیز اهدافی نظیر افزایش توان تولید داخل، حفظ توان حداکثری تولید و استفاده از ظرفیت تولیدکنندگان،کارآفرینان و فعالان اقتصادی کشور را دستور کار دارد.

کاهش ۶۰ درصدی مصرف آب و ۵ درصدی مصرف برق، تنها یکی از دستاوردهایی محسوب می‌شود که از مسیر تحقیق و توسعه و بومی‌سازی شرکت اپال پارسیان سنگان محقق شده است. بومی‌سازی بیش از ۴ هزار قطعه و تجهیز، مهندسی معکوس ۱۵ تجهیز استراتژیک و همچنین تهیه ۸ هزار و ۴۰۰ شیت نقشه از بیش از ۳ هزار و ۴۰۰  قطعه و تجهیز که نتیجه آن صرفه‌جویی ارزی به میزان ۸ میلیون یورو بوده است، از دیگر دستاوردهای محقق‌شده این شرکت در حوزه بومی‌سازی و تکیه بر توان داخلی است.

مسیر رشد همه‌جانبه

یکی از جنبه‌های مهم رشد و اعتلای بخش معدن و صنایع معدنی، تاثیر شگرف آن بر توسعه متوازن و پایدار اقتصادی نقاط مختلف کشور است. در واقع این صنعت به سبب حجم و دامنه گسترده فعالیت‌ها و همچنین ارتباط با بسیاری از فعالیت‌های پایین‌دستی و صنایع تامین‌کننده می‌تواند تاثیر قابل توجهی را در ارزش‌‌آفرینی و به حرکت درآمدن چرخ‌های اقتصاد منطقه‌ای و ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم داشته باشد.

در همین راستا، شرکت اپال پارسیان سنگان نیز از ابتدای فعالیت خود تاکنون همواره برنامه‌های فعالیت و توسعه خود را به گونه‌ای برنامه‌ریزی و سازماندهی کرده است که ضمن تولید، سودآوری و ارزش‌آفرینی حداکثری، شرایط رفاهی، اجتماعی و اقتصادی شهرستان خواف و سایر نواحی همجوار را بهبود ببخشد.

هم‌اکنون در شرکت اپال پارسیان سنگان بیش از ۱۴۷۰ نفر به شکل مستقیم در قالب استخدام مستقیم، پیمانکاری و بهره‌برداری مشغول به کار هستند و فعالیت این شرکت برای بیش از ۴ هزار و ۴۰۰ نفر نیز اشتغال غیرمستقیم ایجاد کرده است. همچنین آغاز به کار کارخانه جدید تولید کنسانتره این شرکت نیز زمینه اشتغال بالغ بر ۱۰۰۰ نفر را به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد خواهد کرد. گفتنی است سیاست و اولویت اصلی شرکت اپال پارسیان سنگان در حوزه اشتغالزایی، جذب نیروی انسانی از ظرفیت‌های بومی منطقه فعالیت خود است، به طوری که هم‌اکنون قریب به ۸۰ درصد از نیروهای شاغل در این مجموعه بومی هستند.

البته نقش سازنده شرکت اپال پارسیان سنگان در رشد اقتصادی منطقه‌ای صرفا محدود به این مسئله نیست و این شرکت همواره تلاش داشته تا در راستای پتانسیل و نقش خود به عنوان یکی از بزرگترین شرکت های صنعتی و معدنی کشور، فعالیت‌ها و اقداماتی را حتی فراتر از منافع سازمانی و وظایف قانونی با هدف سود و منفعت اجتماعی در دستور کار قرار دهد. تقویت و توسعه زیرساخت‌ها، مشارکت در اجرای طرح‌های عمرانی و زیربنایی، حمایت از آسیب‌دیدگان بلایای طبیعی و حوادث غیرمترقبه و اهدای بسته‌های معیشتی تنها بخش کوچکی از اقدامات شرکت این شرکت در مسیر تحقق اهداف والای اجتماعی است. اقداماتی که زمینه لازم را برای تحقق یک توسعه متوازن و همه‌جانبه در شرکت اپال پارسیان سنگان و شهرستان خواف ایجاد می‌کنند تا این شرکت بتواند بر بستر ایجاد شده با سرعت در مسیر خلق ارزش مضاعف و پایدار و نقش‌آفرینی موثرتر در زنجیره فولاد کشور گام بردارد.

نمودار ۱. تعداد قطعات و تجهیزات بومی‌سازی‌شده