استفاده بهینه ایران از فرصت های جهانی صنعت فولاد

اسدالله فرشاد، تحلیلگر صنعت فولاد در یادداشتی به بررسی تحولات صنعت فولاد در سطح ملی و جهانی پرداخته است و راه های استفاده بهینه از شرایط ایجاد شده را مورد بررسی قرار داده است. همچنین به بررسی تحولات جهانی و نقشی که بر صادرات و واردات فولاد در داخل کشور داشته، پرداخته شده است.

به گزارش چیلان ، ایران در سال ۱۳۹۸ در رتبه دهم تولیدکنندگان فولاد جهان قرار گرفت، ولی در شرایط تحریم نیاز به همبستگی بیشتر، اتکا و توجه به توانمندی‌های داخلی بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود. تکمیل طرح‌های سرمایه‌گذاری‌های به عمل آمده و راه‌اندازی قریب‌الوقوع کارخانه‌های جدیدی در صنایع آهن و فولاد ایران، افزایش تولید برای دستیابی و تحقق برنامه‌های پیش‌بینی‌شده و مدنظر، نیازمند توجه اساسی به فرصت‌ها و ریسک‌های محتمل بر بازار داخل و خارج فولاد است. تمامی این عوامل می‌تواند قیمت سهام این گروه را نیز در بازار سرمایه تحت‌تاثیر خود قرار دهد.

نتایج حاصل از مطالعه آمار تولید، مصرف و صادرات فولاد ایران نشان می‌دهد که با توجه به توسعه‌های انجام شده و ظرفیت‌های تولید آهن و فولاد (پتانسیل تولید محصولات فولادی)، واردات محصولات فولادی در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۶ حدود ۵۸درصد کاهش داشته و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۳۹۸ نیز روند واردات دوباره در مسیر کاهشی قرار گیرد. توانمندی‌ تولیدکنندگان داخلی از یک طرف و رکود در سایر صنایع و همچنین کاهش رشد اقتصادی در سال ۹۸ از جمله دلایل رقم زدن چنین روندی بوده و خواهد بود.

در این راستا فرصت‌های پیدا و پنهان در اقتصاد فولاد ایران در توجه اساسی به افزایش سهم صادرات انواع محصولات فولادی و همچنین کاهش صادرات فولاد خام در میان‌مدت و درازمدت، تاثیر خود را نشان خواهد داد. به‌عبارت دقیق‌تر در اقتصاد و فولاد جهان، صادرات محصولات فولادی بیشترین سهم و فولاد خام کمترین سهم را به خود اختصاص می‌دهد. به این ترتیب در کوتاه‌مدت هم ما باید با توجه به مزیت‌های موجود در تولید انواع شمش و اسلب(فولاد خام)، در کلیه فولادسازی‌های کشور اعم از فولاد مبارکه اصفهان، ذوب آهن اصفهان، فولاد خوزستان، فولاد خراسان، فولاد هرمزگان، فولاد کاوه جنوب، فولاد پاسارگاد، آهن و فولاد ارفع و فولاد آلیاژی ایران، فولادهای موردنیاز توسعه صنایع سنگین، پروژه‌های صنعتی، کشتی‌سازی مخازن تحت فشار، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و خطوط انتقال نفت و گاز و آب و گریدهای API و ASTM و همچنین فولادهای مهندسی و آلیاژی را به‌صورت شمش و اسلب تولید و صادر کنیم.

توجه به امکانات و دانش فنی و همچنین نیروهای متخصص و باتجربه در صنعت متالورژی ایران و برخورداری از تجهیزات تکنولوژیک فولادسازی و نورد در فولاد‌سازی‌های مذکور، فرصت‌های مشهودی است که بعد از گذر ۵۰ سال از عمر فولاد ایران، ضرورت افزایش سهم تولید انواع محصولات فولادی مخصوص و آلیاژی را اجتناب‌ناپذیر کرده و رسالتی است که بیش از نیم قرن تجربه اندوخته است. بنابراین با توجه به فرصت‌های ایجاد شده مشتمل بر کاهش واردات انواع فولادهای مورد نیاز در کشور باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:

– کاهش میزان وابستگی به کالا، قطعات و تجهیزات صنعتی خارجی

– کاهش ارزبری برای تولید فولاد

– ارتقای بهره‌وری در صنعت فولاد

– مهیا بودن مناسبات داخلی و افزایش تولید فولادهای خاص و ایجاد ارزش افزوده بیشتر

– دسترسی به بازارهای مصرفی منطقه و اتحادیه اروپا و سایر بازارهای نیازمند

– ارتقای سطح بهره‌وری ملی

– رعایت مسائل زیست‌محیطی

– کاهش میزان آلودگی‌ها نسبت به حلقه‌های بالادست

– دسترسی به تکنولوژی در بخش‌های فنی و مهندسی

– توانمندی در طراحی و ساخت تجهیزات و قطعات یدکی و مصرفی در صنایع آهن و فولاد.

همچنین سایر مزیت‌های اساسی در بخش‌ بالادست و دسترسی به معادن غنی سنگ آهن، کرومیت، سنگ منگنز و انواع مواد نسوز سبب شده تا شرایط و مناسبات لازم و همه‌جانبه برای افزایش تولید و زمینه‌سازی ارتقای سطح مصرف داخلی و به‌همین ترتیب توسعه ملی با اجرای پروژه‌های صنعتی، ساختمانی و زیربنایی صورت گیرد. همچنین توسعه سهم صادرات و بازارسازی‌های جدید نیز فراهم شده است.

در این میان باید به موارد مهمی نیز توجه شود: ارتقای سطح ضریب بهره‌وری پایین در واحدهای فولادسازی و توجه به استانداردهای بین‌المللی، تکمیل و توسعه صنعت حمل و نقل جاده‌ای و ریلی، توجه به رقبای قدرتمند از جمله چین، هند، ترکیه و اوکراین از جمله این موارد هستند. ضمن اینکه‌ احتمال رکود اقتصادی در بازار سهام نیز وجود دارد. در صورت بروز نشانه‌های رکود اقتصادی، انتظار سقوط ۲۰ تا ۳۰ درصدی سهام آمریکا نیز بر بازار چین تاثیر قطعی خواهد داشت. از سوی دیگر افزایش سطح تقاضا در چین و مشغول بودن فولادسازان چینی به پرکردن انبارها که محرک قوی قیمت‌هاست نیز نباید نادیده گرفته شود.

همچنین تدوین روش‌ها و مشوق‌های صادرات، تسهیل در مناسبات گمرکی و همچنین حمایت دولت و کاهش بوروکراسی‌ دولتی و همکاری با سازمان‌های صنعت و معدن در تدوین سازوکارهای حمایت از صادرات می‌تواند امکان تحقق هدف توسعه صادرات انواع محصولات فولادی تا ۲۵ میلیون تن را فراهم کند.