۴ محور قابل توجه دولت و مجلس برای توسعه صادرات فولاد ایران

یادداشتی که در ادامه خواهید خواند نوشته علیرضا منصوری، مدیر صادرات مجتمع فولاد مبارکه اصفهان می باشد وی در یادداشت خود به چیلان 4 محور برای توسعه صادرات فولاد ایران را که دولت و مجلس باید به آنها توجه ویژه داشته باشند برشمرده است.

صادرات در صنعت فولاد ایران یک موضوع حیاتی و اساسی است که اهمیت آن بر همگان مبرهن می باشد. اهمیت این موضوع علاوه بر تأثیر آن بر شاخصهای اقتصادی، توسط برنامه های توسعه صنعت فولاد در ایران در افق زمانی ۱۴۰۴ بیش از پیش مشخص میگردد به طوریکه بخش اعظمی از توسعه های آینده با هدف و رویکرد صادرات به بازارهای جهانی انجام می شود. این موضوع در وهله اول و به طور ظاهری فاقد هر گونه مشکل میباشد زیرا انجام توسعه و افزایش ظرفیت در راستای صادرات به کشورهای دیگر می تواند نوید بخش علایم اقتصادی مثبت برای هر بنگاه یا کشوری باشد لیکن انجام صادرات و توان آن و ایجاد بازار برای محصولات صادراتی الزامات متنوعی را می طلبد.

در ایران برخی شرکت های تولیدکننده فولاد از جمله فولاد مبارکه از ابتدای بهره برداری با رویکرد حضور در بازارهای صادراتی و فروش درصدی از تولیدات خود به بازارهای جهانی نقش خود را پر رنگ و منافع زیادی از جمله افزایش پنج برابری ظرفیت از ابتدای بهره برداری در قالب قراردادهای توسعه با تضمین صادرات، افزایش سطح تکنولوژی تولید، تقویت برند خود در بازارهای جهانی و … را برای خود به ارمغان آورده اند.

برخی شرکت ها نیز به دنبال نوسانات زیاد در سطح بازار فولاد داخلی و بین المللی به فکر حضور خود در بازارهای جهانی فرو رفته و سعی در تثبیت و افزایش حضور خود طی سالیان اخیر داشته اند. برخیاز شرکتها خصوصاً شرکت های در مقیاس کوچکتر نه تنها حضور مداوم و مناسبی در بازارهای جهانی ندارند بلکه دارای استراتژی یا برنامه ای برای این حضور در آینده نیز نمی باشند.

مهمترین مشخصه صنعت فولاد در مقیاس جهانی در حال حاضر مازاد ظرفیت یا وجود ظرفیت های بلااستفاده در کشورهای مختلف می باشد. این مشخصه سطح بالای رقابت در بازارهای جهانی برای عرضه محصولات و لزوم داشتن استراتژی و برنامه توسط صادرکنندگان را مشخص می سازد. به طور قطع مهمترین الزام شرکت ها برای حضور در بازارهای جهانی کاهش قیمت تمام شده در راستای افزایش رقابت پذیری خود می باشد. این موضوع توسط سایر کشورهای فعال در صنعت فولاد دنیا از جمله چین ، هند و … در حال بررسی و بهبود می باشد. بنابراین عدم تمرکز بر آن منجر به کاهش سطح رقابت پذیری برای شرکت های فولادی ایران در سال های آینده خواهد شد. از جمله دیگر الزامات صادرات حضور مداوم در بازارهای جهانی توام با برنامه مشخص و همراه با آمیخته بازاریابی متناسب برای هر بازار می باشد و نداشتن برنامه یا قطع دوره ای صادرات خریداران را نامطمئن و دچار تشکیک نموده و آن صادر کننده را به عنوان یک تأمین کننده ناپایدار در بازار تلقی می نماید. موارد دیگری از جمله انتخاب کانال های توزیع مناسب، کیفیت مناسب، تبلیغات و در مجموع داشتن چابکی و انعطاف پذیری در پاسخگویی به نیازهای مشتریان و برآوردن نیازمندی های متغیر آنها از جمله الزامات صادرات می باشد.

در این خصوص نقش سیاست گذاران از جمله مجلس و دولت در تعریف بسترهای مناسب و کمک به صادرکنندگان در ایجاد رویه های مناسب در فرآیند انجام صادرات نیز میتواند موثر و راهگشا بوده و به صادرکنندگان در تحقق اهداف تعریف شده یاری رسانده و در سطح کلان برای رسیدن به شاخص های اقتصادی در سطح کشور کمک نموده و موانع پیشروی صادرکنندگان را برطرف نماید. از جمله این موارد می توان به عوامل زیر اشاره نمود:

تعیین و تثبیت سیاست های ارزی کشور و آزادسازی نرخ ارز به صادرکنندگان در رقابت پذیری با رقبای خود در بازارهای جهانی کمک می نماید.
تشویق موثر و عملیاتی بنگاه ها به صادرات و ایجاد مشوق های صادراتی از جمله جوایز صادراتی و حذف محدودیت های صادراتی از طرف دولت می تواند در این زمینه راهگشا باشد.
نظارت دولت و مجلس بر کلیه دستگاه ها و سیستم های دولتی و خصوصی اثرگذار در فرآیند صادرات و جلوگیری از تحمیل هزینه های اضافی به صادرکنندگان از جمله هزینه های حقوق و عوارض گمرکی، هزینه های بندری، هزینه های مناطق ویژه و … که در ماههای اخیر علیرغم شعارهای حمایتی از صادرکنندگان به طرز بی رویه ای افزایش یافته است، نیز از جمله موانع در رقابت پذیری صادرکنندگان ایرانی می باشد.
ایجاد زیرساخت های لازم در راستای توسعه های ظرفیت صنعت فولاد کشور از جمله دیگر الزامات و موانع پیش روی صادرکنندگان می باشد که در این راستا زیرساخت های حمل و نقل جاده ای و ریلی و توسعه بنادر و اسکله های صادراتی از جمله موارد مورد تأکید است که از مهمترین تهدیدات پیش روی صادرکنندگان ایرانی در راستای استراتژی های توسعه صادرات در سال های آینده نیز همین محدودیت های اسکل های در بنادرایران می باشد که افزایش هزینه های صادرکنندگان در اثر معطلی کشتی های ورودی به بنادر و نارضایتی صادرکنندگان و مشتریان آنها را در پی خواهد داشت.

به طور خلاصه، صادرات محصولات فولادی در سال های آینده در بازار بسیار رقابتی یک امر اجتناب ناپذیر است که در صورت عدم برنامه ریزی از پیش تعیین شده جذب سهم بازار و امکان موفقیت در آن میسر نخواهد بود لذا بنگاه ها و شرکت های مختلف تولیدی در این راستا نیاز به برنامه ریزی از پیش تعیین شده و اتخاذ استراتژی های عملیاتی مناسب داشته و نیازمند یک تغییر و نگاه صحیح به بازارهای صادراتی می باشند. در این راستا حمایت های دولت و سایر نهادها در راستای تسهیل فرآیندها و کمک به صادرکنندگان نیز از اهمیت شایانی برخوردار است.